Amaliy mashg’ulot №4 Mavzu. Ooyoq skeleti suyaklarini tuzilishini o`rganish. Nazariy tushuncha

Amaliy mashg’ulot № 4
Mavzu. Ooyoq skeleti suyaklarini tuzilishini o`rganish.
Nazariy tushuncha. Oyoq suyaklari: chanoq kamarining suyaklari va erkin oyoq suyaklariga bo`linadi.Chanoq kamari ikki tomondan bittadan chanoq suyak-dan, erkin oyoq suyaklari esa son suyagi, katta – kichik boldir va panja skletidan tashkil topgan. Chanoq suyagi uch qismga: yonbosh suyagi, quymich suyagi va qov suyagiga bo`linadi.Yonbosh suyagi-tos suyakning ustki qismini tashqil qiladi. Yonbosh suyagining pastki yo`gonroq qismi, tanasi qo`ymich kosasi mavjud. Suyakning tanasidan yuqoriga serbar plastinka, qanot “S” shaklida keng bo`lib, g’adir-budir bo’lib unga muskullar yopishadi. Qanotning yuqorigi cheti yonbosh qirrasi deb ata-ladi.Yonbosh suyagining orqa tomonida katta o`tirgich o`ymasi va uning pastida o`tkir o`siq joylashgan. Yonbosh suyak qanotining ichki yuzasi silliq va botiqroq bo`lib, yonbosh chuqurchasi deb ataladi.

Quymich suyagi - tos suyagining pastki qismini tashkil qiladi. Quymich suya-gining tanasi va undan pastga davom etgan yuqori butogi bor. Mana shu butoq burchak hosil qilib, pastki butoqqa o`tadi va qov suyagining pastki butog’i bilan qo`shiladi. Quymich suyagining butoqlarining birlashgan joyi kengayib yo`gon-lashgan quymich do`nbog’ini hosil qiladi.Quymich bilan qov suyaklarining butoq -lari o`zaro qo`shilib, kattagina yopqich teshikni hosil qiladi.Tos suyaklarining tashqi yuzasida son suyagining boshchasi kirib turadigan anchagina katta va chuqur bo`g’im yuzasi joylashadi. Bo`g’im yuzasining tagida chuqurcha bor.

Qov suyagini ikkita, yuqori va pastki butoqlari burchak hosil qilib, o`zaro birlashib turadi va ana shu burchakning medial chakka yuzasida oval shaklidagi cho`zinchoq bo`g’im yuza orqali ikki tomondagi qov suyaklari o`zaro birlashib turadi.

Kichik boldir suyagi naysimon shakldagi suyaklar guruhiga kirib, yuqori uchida boshcha , boshchaning uchi katta boldir suyagi bilan bo`g`im hosil etuvchi yuza uning boshchasi va tanasi orasida bo`yin qismi bo`ladi.Kichik boldir suya-gining tanasida oldingi qirra, orqa qirra, katta boldir suyagi tomonidagi suyaklararo qirra va bu qirralar orasida ichki yuza tashqi yuza hamda orqa yuza bo`ladi. Kichik boldir suyagining pastki uchida lateral to`piq, katta boldir suyagi bilan bo`g`im hosil estuvchi yuza bo`ladi. Lateral to`piqda chuqurcha va egat ko`rinadi.Kichik boldir suyagining proksimal epifiz sohasida suyaklanish nuqtasi 3-5 yoshda hosil bo`ladi. Distal epifiz sohasida suyaklanish nuqtasi 2 yoshda paydo bo`lib, suyaklanib ketishi 20-22 yoshlarda yakunlanadi.

Oyoq panjasining kaft usti suyaklari yonidagi suyaklar bilan birikuvchi bo`g`im yuzalari, bo`rtiqlar bo`ladi.Oyoq panjasining kaft suyaklari naysimon shaklidagi suyaklar guruhiga kirib, uning asosi tanasi boshchasidan iborat. Birinchi kaft suyagida bo`rtiq I va beshinchi kaft suyagida bo`rtiq bo`ladi. Oyoq barmoqlari uch guruh falang suyaklaridan hosil bo`ladi: proksimal barmoqlar, o`rta falang , tirnoq falangalari. Bosh barmoqda o`rta falang suyagi bo`lmaydi. Falang suyaklarida boshchasi, tanasi, asosi bo`ladi. Falang suyaklarining boshchasida g`altaksimon hosila bo`ladi.
Darsning maqsadi: Oyoq suyaklarining qismlari haqida to`lik ma’lumot beris va ularni o`zaro birikishini tushintirib berish.

Kerakli asboblar: tablitsa, darslik, atlas, al’bom, skelet va suyaklar.

Ishning borishi. Oyoq suyaklarining qismlarini o`quv jihozlari yordamida o’rganish, talabalarning mustaqil ishlashini tashkil etish va baholash. So`ngra talabalar laboratoriya darsi davomida ko`rib tushingan suyaklarni o’lchamlarini olib al’bomga rasmini tushiradilar.

Ishni rasmiylashtirishga doir tavsiyalar: Odamning oyoq skeletiga qarab anatomik jihatdan ta’riflang. Oyoq skeleti bo`limlarini rasmini chizing. Oyoq skeletini suyaklarini o`zaro birikishi haqida gapirib bering?

Darsni mustahkamlash uchun savollar

1.Chanoq suyagining qismlari.

2.Kichik boldir suyagi.

3.Oyoq panjasining kaft usti suyaklari.

4. Katta boldir suyagi

5. Son suyagi