Amaliy ish №2

---

Amaliy ish 
№
 2.
Mavzu:
Traktor va avtomobillar og‘irlik markazlarining koordinatalarini
aniqlash
Ishning maqsadi: Avtomobil va traktorning og‘irlik markazlari
koordinatalarini aniklash.
Ishning hajmi:
4 soat auditoriya va 1 soat mustaqil ish vaqtlariga mo‘ljallangan.
Ishni bajarish tartibi:
Traktor va avtomobillar bo‘ylama og‘irlik markazlarini koordinatalarini topish
uchun sxemalarini (7.1- rasm va 7.2- rasm) asosida chizing.
Og‘irlik markazi balandligini topish uchun sxemalarini (7.3- rasm ) asosida
chizing.
Sinov o‘lchashlar jadvalini tuldiring.
EXM da og‘irlik markazlarini xisoblash uchun algaritmning sxemasini
shakillantiring.
Og‘irlik markazlarining koordinatalarini aniklang.
5- bandda olingan natijalarni 6- ishdagi jadvalga kiriting.
Tarktor va avtomobillarning og‘irlik markazlari
koordinatasini topish metodikasi:
2.1- rasm.Og‘irlik markazining bo‘ylama koordinatasini topish sxemasi.
Traktorlarning og‘irlik markazini koordinatalari GOST 23734-79 ga asosan
topiladi.
1).Og‘irlik marazi bo‘ylama koordinatasini aniqlang.

---

2.2- rasm. Zanjirli traktorning og‘irlik markazi bo‘ylama
koordinatasini topish sxemasi.
Tarozda bo‘lmagan o‘qdan traktorning og‘irlik markazini bo‘ylama koordinatasi
l=Lml/m (2.1) tenglamadan xisoblab olinadi.
Bunda:
L- g‘ildirakli mashinaning bazaviy yoki sharnir va katok o‘qlari orasidagi masofa, m;
m- mashina massasi, kg;
ml- oldingi o‘q yoki ramani katogi bilan taroziga qo‘yiladigan mashinaning massasi,
kg:
a). G‘ildirakli mashina (avtomobil, traktor):
Mashinani oldingi g‘ildiragi bilan tarozga va orqa g‘ildiraklarini taroz bilan bir xil
balandlikdagi satxga o‘rnatiladi (2.1- rasm).
b). Zanjirli traktor:
Traktor, katogi tarozga o‘rnatilib gorizontal xolatga kelitirilgan platformaga o‘rnatiladi
(2.2- rasm).
2). Oo‘irlik markazlari balandligi o‘qiniko‘tarib yoki mashinani nishab
platformaga o‘rnatib tortish orqali topiladi. Mashinaning o‘rnatish nishabligi 15
o
dan
kam bulmagan holda, 4-5 gradusdan oshirib borib o‘lchashlarni kamida 3 xolatda
qaytarish kerak. (2.3 a va b rasm).

---

2.3- rasm. Avtomobil (a) va zanjirli (b) traktorning og‘irlik markazining balandligini
topish sxemasi.
Bunda:
r- tortuvchi g‘ildirakning statik radiusi yoki muvozanatlangan rama sharnirining
markazidan maydongacha bo‘lgan masofa, m;
L- gorizantaldagi proektsiya (g‘ildiraklar orasidagi masofani yoki rama sharniri bilan
katok uqi orasini), m;
2
2
2
H
L
L
-
D
+
=
¢
t

---

t
D
- tortuvchi va boshqarish g‘ildiraklarining statik radiuslarini ayirmasi yoki
traktorning gorizontal xolatidagi muvozanatlash ramasining katogini o‘qi bilan sharnir
orasidagi masofa, m (bir xil g‘ildirakli avtomobil uchun
t
D
=0); N– vertikal bo‘yicha
g‘ildiraklar markazlari orasidagi masofa, m;
1
т
¢
- mashina burchak ostida o‘rnatilganda
(7.3 a va b rasm) oldingi o‘qga yoki torozdagi katokga tushuvchi og‘irlik, kg;
2.1. tablitsa. Eksperiment natijalari
α
15
o
19
o
23
o
m
1
H
L
h
Nazorat savollari.
1.Og‘irlik markazining koordinatalari nima uchun kerak bo‘ladi?
2.Avtomobil va traktorlarning og‘irlik markazlarining koordinatalari qanday
nuqtai nazardan topiladi?
3.Og‘irlik markazining koordinatalari qanday harakat ko‘rsatkichlariga ta’sir
qiladi?
4.Og‘irlik markazining koordinatalarini nimalar ta’sirida o‘zgartirish mumkin?