Amaliy ish-1 qmd qurilmasini ishlash prinsibi, interfeyslari hdd (Hard Disc Driver) – Qattiq magnitli disk yurituvchi

Amaliy ish-1
QMD qurilmasini ishlash prinsibi, interfeyslari


HDD (Hard Disc Driver) – Qattiq magnitli disk yurituvchi
Qattiq magnitli disk casening ichida joylashgan bo’lib hamma ma’lumotlar unda saqlanadi. HDD lar asosan 2 ta parametr bo’yicha farqlanadi. Hajm bo’yicha: hajm Gb,Mgb,Kb larda o’lchanadi. O’qish tezligi bo’yicha: o’qish tezligi minutda necha marta aylanishi bo’yicha o’lchanadi.HDD larni o’qish tezligi 3600 dan boshlanib, hozirda minutiga 4500,5400,7200,10000 va 15000 aylanishgacha bo’ladi. Standart shakli 7200x/sec.
HDD ishlab chiqaradigan eng yaxshi kompaniyalardan “Seagate”, “Quamtum”, ”WesternDigital”.
HDD ni ichki ko’rinishi quyidagicha:


IDE shleyf







jumper




tok razyomi


I DE shleyf
Odatda shleyflar faqat CD-ROM va HDD lar uchun ishlatiladi. U ma’lumotlarni qurilmadan olib uni qayta ishlash uchun mo’ljallangan. Shleyf faqat ma’lumotlarni o’tkazib berish uchun xizmat qiladi. Uni 40 ta simli va 80 ta simliklari mavjud. Albatta 80 ta simli shleyflar ma’lumotlarni yaxshi olib borib keladi. Odatda shleyfda uchta razyom bor. Birinchisi ya’ni ko’k ranglisi tizimli plataga ulanadi. O’rtadagisi primary ya’ni bosh vazifada. Oxirgisi secondary ya’ni bunga ulangan qurilma ikkinchi sifatida qaraladi.

HDD shleyfini hozirda SATA ya’ni HDD ning nomi ham SATA degani keng tarqalgan. U ATA turidagi HDD lardan faqat ma’lumotni tez almashinishi hisobiga ajralib turadi. Ulanish farqi esaoddiy ; IDE shleyf o’rniga SATA shleyfi o’rnatiladi. Uning ko’rinishi va o’rnatilish joyi quyida:

Disklarning diametri (disk diameter)- tizimli blok korpuslari form-faktorlari bilan chegaralangan ba’zi bir standartlardan xolis parametr. Ko’p tarqalgan to’plovchilar 2.2, 2.3, 3.14 i 5.25 dyuymli disk diametrlari bilan.

Disk diametrlari magnit qatlami dyuymiga yozuv zichligini aniqlaydi. Katta diametrli to’plagichlarda yo’lakchalar soni ko’p bo’lib, bularda yozuvning eng kichik zichligiga mo’ljallangan tashuvchilarni ishlab chiqishning sodda texnologiyalari qo’llaniladi. Bularda tezlik sekin ishlab, disklar soni ham kam, birok ishonchli va mustahkam. Katta hajmdagi kichik diametrli to’plagichlar yanada yuqori texnologik sirtqiga hamda axborot yozishning katta zichligiga ega bo’lib, disklar soni ham katta.

Ustki qoplamlar soni (sides number) – Shpindelga qotirilgan jismoniy disklar sonini aniqlaydi. Hozirda 1 dan 8 gacha bo’lgan ustki qatlamlar sonli to’plovchilar ishlab chiqilmoqda.

Biroq 2 dan 5 gacha bo’lgan ustqi qoplamlar sonli qurilmalar ko’proq tarqalgan. Ustki qatlamlar soni bir tsilindrdagi operatsiyalarni qayta ishlash tezligi va to’plovchining jismoniy hajmini aniqlaydi.

Chunki tsilindrning ustki qatlamidagi operatsiyalar kallaklar tomonidan bir xilda amalga oshiriladi.

T silindlar soni (cylinders number) - Bir ustqi qatlamda qancha yo’lakchalar joylashishini aniqlaydi. Hozirgi kunda 1 Gbayt hajmiga ega bo’lgan to’plovchilar 1024 dan ko’p bo’lgan tsilindrlar soniga ega. Buning natijasida keng tarqalgan Operatsion tizimlarda kirishning unifikatsiyalangan rejimi qo’llaniladi.Sektorlar soni (sectors count)- To’plovchilar ustki qatlamlari yo’lakchalaridagi sektorlarning umumiy soni. Qurilmaning formatlanmagan jismoniy hajmini aniqlaydi.


Y o’lakchalardagi sektorlar soni (sectors per track)- Bir yo’lakchalardagi sektorlarning umumiy soni. Zamonaviy to’plagichlar uchun shartli, chunki qurilmaning interfeysi bilan foydalanuvchidan va tizimdan berkitilgan ichki va tashqi yo’lakchalarning noteng sektorlar sonidan iborat.
Shpindelning aylanish chastotasi (rotational speed ili spindle speed)- Tsilindr yoki bir yo’lakchaning ketma-ket o’qilishiga qancha vaqt ketishini aniqlaydi. Aylanish chastotasi minutda aylanish bilan o’lchanadi (rpm). 1 Gb hajmidagi disklar uchun odatda 5400 minutda aylanish, undan yuqori hajmdagi disklarda esa 7200 va 10000 rpm bo’lishi mumkin.
Bir yo’lakchadan ikkinchi yo’lakchaga o’tish (track-to-track seek time)- odatda 3.5dan 5 millisekundgacha, eng tezkor modellarda esa 0,6 dan 1 millisekundgacha. Ushbu ko’rsatkich to’plovchining tezligini aniqlovchi ko’rsatkichlardan hisoblanadi. Chunki yo’lakchadan yo’lakchaga o’tish disk qurilmasidagi eng uzoq o’qish/yozish protsesslaridan hisoblanadi. Ko’rsatkich turli ishlab chiqaruvchilar va modellarni taqqoslashda samaradorligini shartli baholash uchun qo’llaniladi.
Kallaklarning tinchlanish vaqti (head latency time) – talab qilinadigan yo’lakchaga kallakning pozitsioner tugallanishi vaqtidan o’qish/yozish operatsiyasining boshlang’ich momentigacha bo’lgan vaqti. Ichki texnik ko’rsatkich bo’lib, ko’rsatkichga kirish – yo’lakchadan yo’lakchaga o’tish vaqti.