6-Lekciya Tema: Az komplektlengen mekteplerde oqıw-tárbiya procesin shólkemlestiriwdiń ayrıqshalıǵı Reje

6-Lekciya
Tema: Az komplektlengen mekteplerde oqıw-tárbiya procesin shólkemlestiriwdiń ayrıqshalıǵı
Reje:
1. Az kompleksli mekteplerinde sabaqtıń strukturası.
2. Jeke jumıstıń mazmunı.
3. Az kompleksli mektepte úyreniw xızmetin aktivlestiriw maqsetinde tómendegi usıllar.
Tayanısh túsinikler:
Az kompleksli mekteplerdegi sabaq strukturası; jeke jumıs mazmunı; az kompleksli mektepte úyreniw xızmetin aktivlestiriw usılları.


1. Az kompleksli mekteplerinde sabaqtıń strukturası.
Muǵallimniń eki yamasa ush klass penen bir waqıtta shınıǵıwlar alıp baratuǵın az komplektli mekteplerinde sabaqtıń strukturası ózgertiledi.
Az komplektli mekteptegi sabaqtıń ózgesheligi mınadan ibarat., eki-úsh klass penen bir waqıtta shınıǵıwlar ótkeriwde muǵallim oqıwshılarǵa ádettegi mekteplerdegige qaraǵanda ádewir az waqıt ajıratadı. Bunda az kompleksli mektep bilimler kólemin ádettegi mekteptegidey etip hám sonday dárejede beriwi tiyis.
Tábiyatqa ekskursiyalar ótkeriw az kompleksli mektep ushın tán bolıwına qaramastan, ol úlken qıyınshılıq tuwdıradı.
Birinshi klasstaǵı tema «Janlı hám jansız tábiyattaǵı gúzgi baqlawlar», ekinshi klasstaǵı tema -«Ósimliklerdiń hám haywanatlardıń tirishiligindegi gúzgi ózgerisler menen tanıstırıw», úshinshi klasstaǵı tema - «Óziniń jasap turǵan orındaǵı ósimlikler hám haywanatlar».
Muǵallim hár bir klassqa kúshli tapsırmalar beredi: 1-klass:
1) tereklerdiń japıraqlarınıń qalay túsetuǵının baqlaw;
2) túsken hár qıylı reńdegi japıraqlardı jıynaw;
3) túsken japıraqları jıynap alınǵan tereklerdi hám putalardı tabıw;
4) parkten nasekomalardı izlep tabıw;
5) quslardıń orın awıstırıwların baqlaw.
2- klass: 1) tereklerdiń, putalardıń, shóplerdiń sırtqı kórinisiniń qalay ózgergenin baqlaw;
2) tawıp alınǵan nasekomalardıń dene (gewde) bóleklerin qarap shıǵıw;
3) quslardıń ushıp qonıwın baqlaw, múmkinshiligi bolǵanınsha olardıń dene bóleklerin qarap shıǵıw;
4) qısta quslardı azıqlandırıw ushın tereklerdiń hám putalardıń miywelerin jıynaw.
3-klass: 1) biziń jasap turǵan orınımızdı qanday ósetuǵının anıqlaw;
2) parkte qanday nasekomalardıń quslardıń tirishilik etetuǵının anıqlaw;
3) kollektsiyalar dúziw ushın jergilikli jerdiń topıraqlarınıń gúllerin hám gerbariyler dúziw ushın jabayı shóplerdiń úlgilerin jıynaw,
4) salmanıń jaǵalarındaǵı ıǵal topıraqta qanday ósimliklerdiń ósetuǵının kórip shıǵıw.
2. Jeke jumıstıń mazmunı.
Az kompleksli mekteptegi oqıtıw ekskursiyaları, qáde retinde, komleks bolıp biriktirilgen barlıq klasslardıń oqıwshıları menen bir waqıtta ótkeriliwine baylanıslı boladı. Ózinshe jumıs – az kompleksli mekteptegi jumıstıń eń áhmiyetli basqıshı bolıp tabıladı. Onıń baslı wazıypası jumıstı oqıwshılar onıń qalay orınlanatuǵının biletuǵın etip shólkemlestiriw bolıp tabıladı. Jeke jumıstıń mazmunı tómendegishe:

• 
  bekkemlew ushın shınıǵıwlar;
  
• 
  burın úyrenilgen materialdı sabaqlıq boyınsha ózlerinshe tákirarlaw;
  
• 
  Baqlaw kúndeliklerinindegi jumıs;
  
• 
  «Átirapımızdaǵı tábiyat» oqıw kitabındaǵı jumıs.
  

Ózinshe jumıslardıń barlıq turlerin muǵallim taxtaǵa jazıp qoyadı. Hár bir jumıstıń dawam etiw waqtı 8-15 minuttan artıq bolmawı tiyis.

• 
  hár bir klasstıń tayarlıq hám ózinshe jumıstıń kónlikpeleri dárejeleri;
  
• 
  bir qansha klasstaǵı jumıstıń hár qıylı túrlerin birlestiriw;
  
• 
  úyreniletuǵın yamasa tákirarlanatuǵın materialdıń qıyınlıq dárejeleri.
  

3. Az kompleksli mektepte úyreniw xızmetin aktivlestiriw maqsetinde tómendegi usıllar.
Az kompleksli mektepte úyreniw xızmetin aktivlestiriw maqsetinde tómendegi usıllar paydalanıladı:

• 
  sebepli-kelip shıǵıw sorawların klass oqıwshılarınıń aldına qoyıw;
  
• 
  sabaq materialında talqılaw hám dáliylew kónlikpelerin oqıtıw;
  
• 
  programmalastırıw elementlerin paydalanıw;
  
• 
  didaktikalıq materialdıń qıyınlıq dárejesin arttırıw;
  
• 
  tapsırmalardı quramalastırıw hám olardı orınlawda oqıwshılardıń ózinsheligin arttırıw.
  

Ádettegi mekteptegi sıyaqlı az kompleksli mekteptegi oqıtıw tárbiyalaw protsesi reformanıń oqıtıwdıń metodlar menen usılların jetilistiriwdi, oqıtıwshılardıń ózinshe xızmetin aktivlestiriwdi, oqıtıwdıń tárbiyalawshı hám baǵdarlanıwshılıǵın kúsheyttiriwdi, kórgizbelilik kuralların, onı didaktikalıq oyınlardı paydalanıwdı názerde tutılǵan.


Bekkemlew ushın sorawlar:
1. Birinshi klass oqıwshılarında tábiyat haqqındaǵı qanday túsinikler qáliplestiriledi?
2. Jeke jumıstıń mazmunıneden ibarat?
3. Tábiyattanıwlıq materialdı 1-2- klasslarda úyreniwdiń mánisi nede?
4. Az kompleksli mektepte úyreniw xızmetin aktivlestiriw maqsetindegi usılları qanday?


PAYDALANILǴAN ÁDEBIYaTLAR
1. Bel`kaya E.M. Grigor`yants A.G. Metodika obucheniya prirodovedeniyu (3-klass ushın sabaqlıq) T-1988.
2. Grigor`yants A.G. Tábiyattanıwdı oqıtıw metodikası Nókis-1991.
3. Goroshenko V.P. Stepanov I.A. Metodika prepodavaniya prirodovedeniya. M 1977.
4. Grigor`yants A.G. Malkina L.G. Oznakomlenie s okrujashim nas mir. T-1987.
5 Krasnaya kniga Uzbekskoy SSR ( Omırqalı haywanlar) T.L. Tash-«FAN» 1983 (Ósimlikler) . T. 11. Tash-«Fan» 1984.
6. Verzina A.K. Nablyudeniya pogodı uchashimisya 1-4-klassov M. APN RSFSR 1958.