Mashg’ulotning maqsadi: Sarflar nisbatini avtomatik rostlashning struktura sxemasiniqurish va uni tadqiq qilish, statik bog’liqlik darajasini aniqlash, konstruktiv parametrlarning kuchayish (ortish) koeffitsientiga ta’sirini tekshirish.
Nazariy qism Toraytiruvchi qurilmada sarfni bosimlar farqi bo’yicha tadqiq etish quvur (truboprovod)da o’rnatilgan qo’zg’almas toraytiruvchi qurilmadagi tekshirilayotgan muhit sarfini bosimlar farqiga bog’liq holda sarfni tekshirish usuli o’zgarishiga asoslangan.Bu qurilmani birinchi darajali o’zgartirgich sifatida qarash lozim bo’ladi. Toraytiruvchi qurilmada hosil bo’ladigan bosimlar farqi shkalasi sarf birligi bo’yicha graduirovka bo’ladigan difmanometr bilan o’lchanadi. Dimanometr kerak bo’lgan hollarda masofaviy ma’lumot uzatish uchun aloqa yo’nalishi orqali sarf birligi graduirovka qilingan ikkinchi darajali qurilma o’zgartirgich bilan ta’minlangan bo’lishi shart. Ko’rilayotgan o’lchash turini ish prinsipi shundaki siquv qurilmasi teshigiga oquvchi oqim tezligi siqilishgacha bo’lgan tezlikga nisbatan tezlashadi. Tezlik oshadi va bundan kinetik energiya potensial energiyaning va mos ravishda statik bosimning kamayishiga olib keladi.Sarfni graduirovka harakteristikasiga mos ravishda difmanometr bilan o’lchangan bosimlar farqi P ga ko’ra aniqlash mumkin.Mazkur ko’rilayotgan o’lchash uslubi foydalanishda quyidagi belgilangan shartlarning bajarilishini talab qiladi:oqim turbulent va statsional bo’lishi lozim.Oqim truboprovodning barcha kesimlarini to’ldirishi lozim.Oqimning fazali holati siqish qurilmasiga oqish vaqtida o’zgarmasligi lozim.Truboprovodning ichki qismida siquv asbobi ulanishidan avval va keyin hech qanaqa keraksiz narsa (suv va ho’l narsalar,loy,qum va shunga o’xshash ifloslantiruvchi narsa)lar qolmasligi lozim va h.k.
6.1 Rasmda diafragma orqali oqib o’tuvchi oqim profili ko’rsatilgan hamda bosimning truba devorlari va truba markazi bo’ylab taqsimlanishi ifodalangan.A .Ko’proq siqiladigan joy B kesishuvda joylashgan.AB maydon uchun tezlikning ortishi boshlang’ich PA statik bosimning minimal PB gacha tushishi bilan kuzatiladi. Keyin C kesishuvda tugovchi tartibsiz bosim kengayish boshlanadi.Bu jarayon tezlikning tushishi va statik bosim ortishi bilan kuzatiladi. C kesishuvda tezlik (huddi A kesishuvdagidek)dastlabki qiymatga ega bo’ladi,lekin PC bosim siquv asbobidagi bosim yo’qolishi deb ataluvchi Pn da dastlabkisiga nisbatan kichik bo’ladi.Jonsiz muhitdagi oqimi energiyasining yo’qotilishi ularning kuchli quyun diafragma ortidagi bosimning yo’qotilishi ko’rinishiga kirishi sababli sodir bo’ladi.Massa sarfini va hajm sarfini formulalari quyidagicha topiladi.
, (1)
. (2)
Bu yerda P va P siquv asbobidagi suyuqliklarning avval va keyingi bosimi, -suyuqlik zichligi,α-sarflangan koeffisent,Ɛ-kengayish muhitini o’nglovchi ko’paytiruvchi.(1) va (2) tengliklar sarf o’lchov asbobi-rasxodomerlar sarfining tenglashtirishdagi asosiy tengliklar hisoblanadi.U siqiladigan va siqilmaydigan muhitlarda juda kerakli,ayniqsa ikkinchi holatdagi Ɛ=1.Bu formulalarga foyalanishda ,F0,α va Ɛ larning qiymati sarfga bog’liq bo’lmasligi lozim!
6.1-rasm.Truboprovodga diafragmani o’rnatishdagi statik bosim taqsimlanishi va oqimi harakteri.