3-ma’ruza. Shоvqinlarning o’lchashlar aniqligiga ta’siri. Shоvqinlar bo’lmaganda klassik fizikada o’lchashlar. Chiziqli garmоnik ostsillyator. Tеbranuvchi o’lchash tizimlaridan turli rеjimlarda foydalanishning o’ziga xоs xususiyatlari

3-ma’ruza. Shоvqinlarning o’lchashlar aniqligiga ta’siri. Shоvqinlar bo’lmaganda klassik fizikada o’lchashlar. Chiziqli garmоnik ostsillyator. Tеbranuvchi o’lchash tizimlaridan turli rеjimlarda foydalanishning o’ziga xоs xususiyatlari. Shоvqinlar bo’lganda klassik fizikada o’lchashlar. Mayda zarrachalarning shоvqini. Issiqlik shоvqini. Brоun harakati

Klassik fizika makroskopik ob'yektlarni kuzatish natijasida hosil bo'lgan. Natijada, ishlatiladigan tenglamalar ma'lum bir aniqlik bilan ma'lum bir vazifada ahamiyatsiz xususiyatlarni olib tashlash orqali haqiqiy jismlardan olingan ayrim modellarning xatti-harakatlarini tasvirlaydi. Shunday qilib, qaysi asosiy xususiyatlar muayyan modellarga xos ekanligini bilish muhimdir.

Klassik fizikaning ayrim modellarini eslang.

1. Hisoblash tizimi Ę bir -biriga nisbatan harakatsiz jismlar va vaqtni hisoblash tizimi. Har qanday davriy jarayon soat rolini o'ynashi mumkin. Jismning turli xil ma'lumot tizimlariga nisbatan harakati boshqacha xarakterga ega. Shu ma'noda, harakat nisbiydir.

2. Moddiy nuqta (zarracha) - bu jismdir, uning o'lchamlari va shakli berilgan sharoitda e'tiborsiz qoldirilishi mumkin. Bundan tashqari, mutlaq qattiq jism, ideal gaz, siqilmaydigan suyuqlik, nuqta zaryadi, cheksiz bir xil zaryadlangan tekislik, to'g'ri oqim, tekislik monoxromatik to'lqin, o'chmagan tebranishlar va boshqalar tushunchalari model tushunchalari hisoblanadi. Masalan, bu vaqt bir -biriga nisbatan qanchalik tez harakat qilmasin, barcha mos yozuvlar tizimlarida xuddi shunday oqadi. Yoki har qanday jism har qanday vaqtda traektoriyada ma'lum pozitsiyaga va ma'lum tezlikka ega bo'ladi. Relativistik va kvant tushunchalarni ishlab chiqishda bunday tanish tushunchalarni rad etish kerak edi. Shunga qaramay, aksariyat hollarda klassik fizika tenglamalari haqiqiy jarayonlarni kerakli aniqlikda tasvirlaydi. Ammo aniq bilish kerakki, ba'zi ob'ektlarning klassik tavsifi ma'lum chegaralarga qadar amal qiladi.