3-амалий машғулот иккиламчи системалар учун бирлаштирувчи тўғри чизиқ ва ричаг қоидаларини қўллаш

3-АМАЛИЙ МАШҒУЛОТ
Иккиламчи системалар учун бирлаштирувчи тўғри чизиқ ва ричаг қоидаларини қўллаш
Таркиб хосса диаграммаси – нуқта, чизиқ ва юзалар мажмуасидан иборат. Бу геометрик шаклларни чизиш қонуниятларига тўлиқ амал қилади.
Физик-кимёвий диаграммалар асосида турли жараёнлардаги миқдорий хисобларни график усулда олиб бориш иккита мухим хоссага асосланган: бирлаштирувчи тўғри чизиқ ва ричаг қоидалари.
Бирлаштирувчи тўғри чизиқ қоидасига биноан- система фигуратив нуқтаси ва ушбу системани хосил қилувчи хохлаган икки таркибий қисмларни фигуратив нуқталари битта тўғри чизиқда ётади. Таркиб хосса диаграммаси – нуқта, чизиқ ва юзалар мажмуасидан иборат. Бу геометрик шаклларни чизиш қонуниятларига тўлиқ амал қилади.
Физик-кимёвий диаграммалар асосида турли жараёнлардаги миқдорий хисобларни график усулда олиб бориш иккита мухим хоссага асосланган: бирлаштирувчи тўғри чизиқ ва ричаг қоидалари.
Бирлаштирувчи тўғри чизиқ қоидасига биноан- система фигуратив нуқтаси ва ушбу системани хосил қилувчи хохлаган икки таркибий қисмларни фигуратив нуқталари битта тўғри чизиқда ётади.
Ричаг қоидаси система таркибий қисмлари ўртасидаги миқдорий нисбатни аниқлайди: системани хосил қилувчи икки таркибий қисм миқдори нисбатлари система фигуратив нўқтаси билан таркибий қисмлар фигуратив нўқталари ўртасидаги кесимлар ўзунликлари нисбатига тескари пропорционал.
Масалан, агарда А система бу системани хосил қилувчи В ва С таркибий қисмлардан иборат бўлса, у холда ричаг қоидасига биноан куйидаги боғлиқликни ёза оламиз:
Масала 1. 15 т 8% ли КСI эритмаси 300 С дан эвтектик хароратгача совитилганда қанча муз ажралиб чиқишини, аниқланг. Ечиш: хисобни бажариш учун KCI-H2O нинг фазовий диаграммасига берилган эритма фигуратив нуқтасини (N) киритамиз.Эритмани эвтектик хароратгача яъни +300С дан -80С совитсак система фигуратив нуқтаси N дан N1 нуқтага силжийди. Бирлаштирувчи тўғри чизиқ қоидасига асосан суюқ фаза таркиби С фигуратив нуқтага, қаттиқ фаза (муз) таркиби В фигуратив нуқтага тўғри келади. NN1 совутиш нури музни кристалланиш эгри чизиғини кесиб ўтганлиги учун қаттиқ фазага фақат муз тушади. КС1 эса эритмада қолади. Диаграмма асосида эвтектик нуқтага тўғри келадиган С эритма таркибини аниқлаймиз: 18,5% КСI ва 81,5% Н2О.