2. Vazifalar: Nutq organlari va ularning tuzilishini o`rganish Nutq organlari

5 - KEYS
Mavzu: Og`ir nutq nuqsonli bolalar
1. Maqsadi: Og`ir nutq nuqsonli bolalarni o`rganish

2. Vazifalar:

- Nutq organlari va ularning tuzilishini o`rganish

Nutq organlari,yoki tor ma'noda nutq apparati nafas olish organlari, og'iz, epiglottis va bo'shliqlardan iborat. Ko'pincha nutq organlari shamol asbobi bilan taqqoslanadi: o'pka bo'ron, nafas olish tomog'i - naycha, og'iz - klapan. Aslida, nutq organlari markaziy asab tizimi tomonidan boshqariladi, u nutq organlarining turli qismlariga buyruqlar yuboradi. Ushbu buyruqlarga muvofiq, nutq organlari harakatlarni keltirib chiqaradi va o'z pozitsiyalarini o'zgartiradilar.

Har bir nutq tovushi nafaqat jismoniy hodisa, balki fiziologik hamdir, chunki odamning markaziy asab tizimi nutq tovushlarini shakllantirish va idrok etishda ishtirok etadi. Fiziologik nuqtai nazardan, nutq uning vazifalaridan biri sifatida namoyon bo'ladi. Nutq tovushini talaffuz qilish juda murakkab fiziologik jarayon. Miyaning nutq markazidan ma'lum bir impuls yuboriladi, u nervlar orqali nutq markazining buyrug'ini bajaradigan nutq organlariga oqadi. Nutq tovushlarining paydo bo'lishining to'g'ridan-to'g'ri manbai o'pkadan bronxlar, traxeya va og'iz bo'shlig'i orqali tashqariga chiqarilgan havo oqimi ekanligi ko'pchilikka ma'lum. Shuning uchun nutq apparati keng ma'noda ham, tor ma'noda ham ko'rib chiqiladi.

Tovushlarni talaffuz qilishdagi roliga ko'ra, nutq organlari faol va passivga bo'linadi. Faol organlar harakatchan, ular to'siqlar va havo o'tish shakllarini yaratish uchun zarur bo'lgan harakatlarni amalga oshiradilar. Passiv nutq organlari tovushlarni shakllantirishda mustaqil ravishda ishlamaydi va bo'ladi 1 faol oqim havo oqimining o'tishi uchun kamon yoki tirqish hosil qiladigan joy. Faol nutq a'zolari orasida vokal kordlari, til, lablar, yumshoq tanglay, til, farenks orqasi va pastki jag mavjud. Passiv organlar tishlar, alveolalar, qattiq tanglay va yuqori jag '. Ba'zi bir tovushlarni aytishda, faol a'zolar bevosita ishtirok etmasliklari mumkin va shu bilan passiv nutq organlari holatiga o'tishadi.

- Nutq organlarida uchraydigan kamchiliklarini o`rganish
Tilning tuzilishi yoki harakatchanligida kuzatilishi mumkin

bo‘lgan nuqsonlari:

1. Tilning nihoyatda katta bo‘lishi natijasida «S», «R», «L» va

boshqa tovushlar noto‘g‘ri talaffuz etiladi, masalan, sirg‘aluvchi

tovushlar talaffuzida tish aro sigmatizm kabi nuqson kuzatilishi mumkin.

2. Uzun, tor til yon sigmatizmiga, ya’ni havo oqimi o‘rtadan

o‘tishi o‘rniga tilning yon tomonlaridan o‘tishi natijasida paydo bo‘ladigan talaffuz kamchiliklariga olib kelishi mumkin.