2 Mavzu Turistik mahsulotlarning turlari va uning taqsimlanishi

---

2 Mavzu Turistik mahsulotlarning turlari va uning 
taqsimlanishi
 
2. Turmaxsulot to’g’risida tushuncha, uning hayotiy bosqichlari, turlari
. 
Maxsulot - bu bozorda iste’molchilarga sotib olish uchun, iste’mol qilish 
yoki foydalanish uchun taklif qilish mumkin bo’lgan va talab yoki ehtiyojni 
qondira olish imkoniga ega bo’lgan narsalarning jamlamasidir. U jismoniy 
ob’ektlar, xizmatlar, joylar, tashkilotlar va g’oyalarni o’z ichiga oladi. 
Turistik maxsulot-korxonalar tomonidan bozorda taklif qilinishi mumkin 
bo’lgan uchta asosiy taklifni qamrab oluvchi tushunchadir.
1. Turlar, sayohat qilishning bosh maqsadiga xizmat qiluvchi xizmat 
turlarining majmui (joylashtirish, ovqatlantirish, transport, maishiy, turistik, 
ekskursion, madaniy-oqartuv va h.k.) 
Mazkur maqsadlar turlicha bo’lishi mumkin, lekin albatta mijozlarda 
qiziqish uyg’otmoqligi va ularni mazkur turni sotib olishga undamog’i lozim. 
Turlar va sayohatlarning quyidagi guruhlari mavjud: 
a) bilish turlari, turistlarni turistik hududlardagi aholining hozirgi kundagi 
turmush tarzi, tabiati, tarixi, me’moriy yodgorliklari bilan tanishtirish uchun 
mo’ljallangan (turlar umumiy va maxsus bo’lishi mumkin). 
b) qiziqishiga ko’ra turlar, o’z qiziqishlariga ko’ra dam olishni istagan 
majozlarga mo’ljallangan. 
v) sport-sog’olomlashtirish turlari normativ talablarni tashkil qilish va 
topshirishni ko’zda tutadi. 
Bu mijozlarning qiziqishlariga muvofiq turlarning taxminiy toifalarga 
bo’linishi. 
Undan tashqari harakatlanishning turli vositalari (yayov, avtomobilda, 
avtobusda, avia, turli hayvonlar yordamida va h.k.) turlarning ko’rinishlarini 
ko’paytirishga xizmat qiladi, ular qisqa muddatli va ta’til vaqtiga mo’ljallangan 
bo’lishi ham mumkin. 
Dam olish kunlariga mo’ljallangan turlar ham ishlab chiqish mumkin. 
Mijozlarning qiziqishlari va talablariga qarab, ularning to’lov qobiliyatlariga qarab 
har xil ko’rinishdagi turlar ishlab chiqish mumkin. Mazkur omillar haqida 
ma’lumotlar ijtimoiy uslublardan foydalangan holda olinadi.
2. Turistik korxonalar tomonidan ko’rsatilayotgan turli ko’rinishdagi 
turistik-ekskursion xizmatlar ham turistik maxsulot ko’rinishiga kiradi. Ushbu 
xizmatlar turistik korxonalar yoki boshqa ixtisoslashtirilgan tashkilotlar tomonidan 
ko’rsatilishi mumkin. Bunda turistik korxona vositachi bo’lib, xizmatlar turistlarga 
va talab bo’lgan hollarda mahalliy aholiga xak olish yo’li bilan xizmat ko’rsatiladi. 
Turistik korxonalar tomonidan ko’rsatiladigan xizmatlarning quyidagi ko’rinishlari 
mavjud: joylashtirish, ovqatlantirish, transport, ma’lumot berish, maishiy, savdo, 
turistik, ekskursion, madaniy-oqartuv, jismoniy-sog’lomlashtirish. Hozirgi kunga 
kelib turistik-ekskursion xizmatlarning, turistik xo’jalikda joriy qilish mumkin 
bo’lgan 400 dan ortiq ko’rinishi ishlab chiqilgan. 

---

3. Turistik-estalik tovarlari turistik maxsulotning bir bo’lagini tashkil etadi. 
Ular o’ziga xos bo’lgan (kartalar, otkritkalar, estalik sovg’alari, turistik anjomlar 
va h.k.) va o’ziga xos bo’lmagan, doimiy yashash joyida taqchil bo’lgan 
tovarlardan tashkil topadi. Turistik maxsulotning aynan mana shu qismiga turistlar 
katta mablag’ sarflaydilar. Turistik korxonalar savdo funktsiyalarini bajar turib, 
turli tovarlarni ishlab chiqaruvchi va ularni sotishda vositachi sifatida ham 
chiqishlari mumkin. Turistlar va mahalliy aholi uchun mo’ljallangan xizmatlar va 
tovarlardan tashkil topgan turistik maxsulot haqidagi asosiy tushunchalar shulardan 
iborat.
Mehmonxona biznesi menejerlari maxsulot haqida to’rt darajada o’ylashlari 
lozim: asosiy maxsulot, hamroh maxsulot, qo’shimcha maxsulot, keng ma’nodagi 
maxsulot.