2. Jinsiy hujayralarning uruglanish xillari. Uruglanishning biologik ahamiyati

xmlns:w="urn:schemas-microsoft-com:office:word"
xmlns="http://www.w3.org/TR/REC-html40">
Mavzu: Uruglanish va urchish bosqichlari. Reja: Reja: Uruglanish. Uruglanish haqida umumiy tushuncha.

2.Jinsiy hujayralarning uruglanish xillari.

4.Uruglanishning biologik ahamiyati.

Urugochilik jinsiy hujayralarining qolanish natijasida hosil bolanish jarayoni hayvonlarda ham olanish jarayonini erkaklik jinsiy hujayralari- spermatazoid va urgdonda, tuxum hujayra tuxumdonda yetiladi.

• Urugochilik jinsiy hujayralarining qolanish natijasida hosil bolanish jarayoni hayvonlarda ham olanish jarayonini erkaklik jinsiy hujayralari- spermatazoid va urgdonda, tuxum hujayra tuxumdonda yetiladi.

Urugp sonlidir. Spermatazoid sonining kolishi, ularning saqlanishi uchun muhit yaratishga, tushgan joyining kislotali muhitini ishqoriy muhitga aylantirishga va osir etmasligini ta hujayralar tuxum hujayraga nisbatan kop bozga organizmning uning immun tizimiga taminlaydi.

Spermatazoidlar urglining mali tomon tuxum hujayraning taxassus moddasini sezgan holda harakat qilishi ximotaksis deyiladi. Odam spermatazoidi 1-2 mm/min tezlikda harakat qiladi. Spermatazoidning harakati faqatgina oladi.

Spermatazoid bachadon boligacha botadi.

Spermatazoid ayol jinsiy yolantirish qobliyatini 1-2 kunga qadar saqlab qoladi.

Spermatazoid tanadan tashqarida yalantirish qobliyatini bir haftadan ortiq saqlab qoladi.

Har xil organizmlarda jinsiy hujayralarning soni va o hujayraning uchrash ehtimoli qancha kam bop jinsiy hujayralar hosil bolamish suvda kechganligi sababli tuxum hujayrasi yirik va ko hujayralari esa kolanish bachadon nayining yuqori qismida sodir bolanish tuxum hujayraning tuxumdondan chiqishi (ovulyatsiya) vaqtida sodir bolchami turlicha.Tuxum hujayra bilan uruglsa, shuncha koladi. Baliqlarda urugp sonli. Yuksak tuzilgan umurtqlailarda tuxum hujayra soni kam, urugp sonlidir. Sutemizuvchilarda urugladi. Urugladi.

Spermatazoidlar uruglajak organizmga otalik genlarini olib kiradi

Tarkibidagi gialuronidaza fermenti yordamida tuxum hujayraga boshchasi va bolinishi uchun zarur bolanish Ichki uruglanish xillari

Tashqi uruglanuvchilar

Ichki uruglanishning monospermiya va polispermiya turlari farqlanadi

• Monospermiya bu tuxum hujayraga faqatgina bitta spermatazoid kirib urugplab spermatazoidlar kiradi, lekin tuxum hujayra bilan faqat bittasigina qolishida qatashadigan merotsit hujayralariga aylanadi.
• Polispermiya teloletsital tuxum hujayra xili uchun xosdir.

Monospermiya Polispermiya

• Monospermiya Polispermiya

Urugiy bolanish tabiiy va sunlishi mumkin.

Tabiiy urugiy talanishga aytiladi.

Sunlanish- bu erkakalik jinsiy hujayralarini tuxum hujayra tomon sunsirlar bilan yuborilishiga aytiladi.

Sunlantirishga oid ishlarni avval sovuqqonli hayvonlarda (baqa, qurbaqalarda), sotkazish XVII asrda boshlangan. Hozirgi vaqtda butun dunyo chorvadorlari shu metoddan foydalanishmoqda. Sunlantirishni chorvchilikda keng qoochilik jinsiy hujayrasi ham yetilish tugagandan solinmaydi va rivojlanmaydi.

Agar uruglmasa, spermatazoid oqotadi va yashashga qobliyatsiz bolanmasa, juda kichik yadro bilan kortasidagi keskin nomuvofiqlik tufayli juda tez halok bolanish va rivojlanish sodir bolanishning ikkita fazasi farq qilinadi: Uruglanishning ikkita fazasi farq qilinadi: Uruglanishning tashqi fazasi urugmboqchalarning hosil bomboqchaga yetib borib unga yopishadi. Spermatazoid tuxum hujayraga tekkan zahoti uning akrosomasida gialuronidaza fermenti yordamida tuxum hujayra qobigyni va tanasi tuxum hujayra ichiga kirib, dumi tashqarida qoladi. Kortikal granulalar urugini hosil qilishi natijasida poqoladi. Shu davrdan boshlab ichki uruglanishning ichki fazasida spermatazoid joylashgan boshchasi sitoplazmaga kirgandan soyin qismi oldinda bori hosil boshiladi va zigotani hosil qilishi bilan uruglanish natijasida jinsiy hujayralardan sifati jihatidan farq qiladigan, ota-ona irsiyatiga ega boladi. Zigota bop hujayrali embrionga aylanadi.

UrugTIBORINGIZ UCHUN RAXMAT!

http://hozir.org