13-lekciya : Adresler túrleri. Adreslew usılları hám buyrıq aǵımın basqarıw

---

13-lekciya : Adresler túrleri. Adreslew usılları hám buyrıq aǵımın 
basqarıw.
Joba: 
1.
 
Adreslew túrleri
 
 
2.
 
Buyrıq aǵımın basqarıw 
3.
 
Operandlardı adreslew 
Protsessor komandalarınıń úlken bólegi maǵlıwmatlar kodları (operandlar) 
menen isleydi. Ayırım komandalar kiretuǵın operandlardı (bir yamasa eki) talap 
qilsa, basqaları bolsa shıǵıwshı operandlardı beredi. Kiretuǵın operandlardı 
basqasha etip derek operandlar, shıǵıwshıların bolsa qabıl etiwshi operandlar dep 
da ataw múmkin (1-keste). Operandlar kodlarınıń barlıqshı qayda bolsa da 
jaylasıwı kerek. Olardı protsessorlarning ishki registrlarigada jaylastırıw múmkin 
(eń qolay hám operativ variant). Olardı yad sistemasında da jaylastırıw múmkin 
(eń kóp tarqalǵan variant), yamasa olardı kirgiziw-shıǵarıw apparatlarında 
jaylastırıw múmkin (eń kem ushraytuǵın jaǵday). Operandlardıń jaylasıwın 
anıqlaw komanda kodı arqalı ámelge asıriladı. Komanda kodları tárepinen 
kiretuǵın operandtı qaydan alıw, shıǵıwshı operandlardı qaerga jaylastırıwda 
paydalaniletuǵın bir qatar usıllar bar. Bul usıllarǵa adreslew usılları dep ataladı. 
Saylanǵan adreslew usıllarınıń natiyjeliligi protsessor jumısınıń natiyjeliligin 
belgilep beredi. 
Adreslew túrleri 
Hár qıylı protsessorlarda adreslew túrlishe bolıp olar 4 ten 16 ǵa shekem 
bolıwı múmkin. Tómende házirgi kúnde kópshilik mikroprotsessorlarda 
qollanılatuǵın adreslew usıllarınıń bir neshesine toqtalıp ótemiz. 
Tikkeley adreslew.
Bunda operand (kiretuǵın) tikkeley komanda kodınan 
keyin yadta jaylastırıladı. Ádetde operand turaqlı (konstanta) formasında bolıp onı 
qandayda bir jayǵa jıberiw múmkin, geypara zatqa qosıw múmkin hám taǵı basqa. 
Mısalı komanda tómendegishe bolıwı múmkin: 6 sanın protsessor ishki registrida 
ámeldegi qandayda bir bir elementke qosılsin. Bul san ámeldegi qosıw 
komandasınan keyin jaylasqan programmadaǵı adres ishindegi yadta jaylasqan 
boladı. 
1-súwret. Tikkeley adreslew 
Tuwrıdan-tuwrı (absolyut ) adreslew.
Bunda operand (kiretuǵın yamasa 
shıǵıwshı ) adres boyınsha yadta jaylasqan boladı. Onıń kodı programma ishinde 
komanda kodınan keyin jaylasadı. Mısalı komanda tómendegishe bolıwı múmkin. 
1000000 adresli yacheyka tazalansin. Bul 1000000 adres kodı yadta tazalaw 
komandası kodınan keyingi adresde programma ishinde jaylasqan boladı. 

---

2-súwret. Tuwrıdan-tuwrı adreslew 
 Registrli adreslew.
Bunda (kiretuǵın yamasa shıǵıwshı ) operand protsessor 
ishki registrida jaylasqan boladı. Mısalı : komanda tómendegishe bolıwı múmkin: 
qandayda sannı nollı registrdan birinshi registrga jo'natilsin. Hár eki (0 hám 1) 
registrlarning nomerleri jıberiw komandası kodı tárepinen anıqlanadı. 
3-súwret. Registrli adreslew 
Aylanba registrli (aylanba) adreslew. 
Bunda protsessorning ishki registrida 
operandtıng ózi emes, yad daǵı onıń adresi jaylasqan boladı. Mısalı, komanda 
tómendegishe bolıwı múmkin: nollı registrda jaylasqan adresli yad yacheykasi 
tazalansin. Bul registr nomeri (0) tazalaw komandası kodı tárepinen anıqlanadı. 
4-súwret. Aylanba registrli adreslew. 
Adreslewdiń oǵırı kem ushraytuǵın taǵı eki qıylı túri bar.
Avtoinkrement adreslew
aylanba adreslewge júdá jaqın, lekin odan 
sonday parq menen ajraladi`ki, komanda orınlanǵanınan keyin paydalanılǵan 
registr quraytuǵınsı bir yamasa eki birlikke asadı. Adreslewdiń bul túri yadta 
jaylasqan malumotlar dızbekinen kodlardı izbe-iz qayta islewde júdá qolay bolıp 
esaplanadı. 
Avtodekrement adreslew
avtoinkrement adreslew jumisına uqsaydı, tek 
saylanǵan registr quraytuǵınsı komanda atqarılıwı aldından bir yamasa eki birlikke 
azayadı.