11-mustaqil ish: Parvoviruslar oilasi (Parvoviridae)

11-mustaqil ish:Parvoviruslar oilasi (Parvoviridae)
Parvoviruslar (lotincha pervus-kichkina) sut emizuvchilar, qushlar va hasharotlarda turli kasalliklami keltirib chiqaradi. Parvoviruslar oilasi 3 ta turkumni o 'z ichiga oladi: 1. Parvovirus turkumi sut emizuivchilar va qushlarda kasallik q o'zg'atadi. 2. Dependovirus turkumiga ad«noviruslar bilan birga uchraydigan viruslar yoki adenosatellit deb ataluv-chi viruslar k irad i ( s a te llitla r - n u q so n li v iru slar). 3. D en so v iru s tu rk u m ig a hasharotlaming densonukleaza viruslari kiradi.
Morfologiyasi. Parvoviruslar mayda virionlar bo'lib, o'lcfcami 18-26 nm. Virion kapsidi 32 takapsomerdan tashkil topgan, kubsimon simmetriya tipida tuzilgan. Virion genomi bir ipli DNK dan iborat, m o lek u lar massasi 1,5-2,2 md. Virion tarkibida 3 xil oqsil borligi aniqlangan.
Chidamliligi. Parvoviruslar fizik-kimyoviy omillar ta’siriga chidamli: 60“C haroratda qizdirilganda 1 soat davomida, detergent va past pH muhit ta’sirid a o ‘z faolligini yo'qotmaydi. Parvoviruslar UB nurlar hamda dezinfeksiya qiluvchi eritmalar ta’siriga chidamsiz.Kasallikning odamlardagi patogenezi va klinikasi. Oldingi yillarda o d am parvoviruslariga faqat ad enovirus bilan birikkan viru slar kiradi va u n in g reproduksiyasi «yordamchi» - adenovirus ish tiro k id a sodir b o 'la d i, deb hisoblab kelingan. H o zir Parvovirus turkum iga 14 xil v ir u s la r kirad i. Bular nuqsonsiz v ir u s la r b o 'lib , a lo h id a -a lo h id a k o 'p a y is h xususiyatiga ega. Uy h ay v o n lari, kem iruvchilar, quyon va qushlardaensefalopatiya, enterit va m iokardit kabi kasalliklarni keltirib chiqaradi. Nuqsonsiz viruslar odamlarda qizamiqqa o'xshash toshmalar (eritem a), b o 'g 'im la r o g 'r ig 'i, g em o litik anem iya kabi k asalliklarni D en so v iru s turkumiga 10 xil v iru s kirib, bular ham nuqso n siz hisoblanadi, ular alohida-alohida k o 'p ay ish xususiyatiga ega. Bu viruslar hasharotlarda uchraydi va oldingi ikki turkumdan virionda 4 ta (VP 1, VP2, VP3, VP4) oqsili borligi bilan farq qiladi.Im m uniteti. Kasallikdan so 'n g hosil bo'ladigan immunitet virusni neytrallovchi antitelolarning paydo b o 'lish ig a bog'liq.Laboratoriya tashxisi. Virusni aniqlash uchun elektron mikroskopiya v a lF usullaridan foydalaniladi. Tekshiriluvchi materialda virusgaxos DNK ni topish uchun molekular gibridizatsiya usuli qo'llaniladi. Qon zardobidagi juft z;ardoblar olinib antitelolar titri aniqlanadi.Oavosi va profllaktikasi. Maxsus davo va profilaktikasi hozircha ishlab chiqilmagan.
Gerpes viruslari (Herpesviridaye)
G erpes virusi (yunoncha herpes — sudraluvchi, yoyilib ketuvchi) ju d a keng tarqalgan virus b o 'lib , o d am , m aym un, uy h ay v o n lari, kemiruvchilar, qushlar, baliqlar va boshqa hayvonlar organizmida kasallik keltirib chiqarish xususiyatiga ega. Molluska va zamburug'larda ham virus topilgan, morfologiyasi bir-biriga o'x sh ash .В archa gerpes viruslari uchta katta oilaga kiradi, ular yana 3 ta kenja oilaga bo'linadi:
I. Alfa-gerpes viruslar oilasi Alphaherpesvirinae, uning kenja oilasiga
3 ta turkum kiradi: 1. Simplexvirus turkumiga — oddiy gerpes virusi kiradi.
2. Poikilovirus turkumiga - soxta quturish virusi kiradi. 3. Varicellavirus turku m ig a - varitsella-zoster virusi kiradi.II. Beta-gerpes viruslar oilasi Bethaherpesvirinae, uning kenja oilasiga 2 taturkum kiradi: 1. Cytomegalovirus turkumi - odam sitomegalovirusi kiradi. 2. Muromegalovirus turkumi - sichqon sitomegalovirusi kiradi.III. Gamma-gerpes viruslar oilasi Gammaherpesvirinae, uning kenja oilasiga 3 ta turkum kiradi: 1. Lymphocryptovirus turkum Epshteyn-Barr v iru si. 2. T h etacry p to ly m p h o v iru s turkumi - M arek a k asallig in i q o ‘zg ‘atuvchi virus. 3. Rhadonovirus turkumi - Saymiri gerpes virusi.
Herpesviridae oilasiga 50 dan ortiq virus kiradi. Ulardan ayrimlari xavfli o'smani qo‘zg‘atishi mumkin. Virion nukleoididagi GATS 33-74£%> ni tashkil etadi.Alfa gerpes viruslarAlfa-gerpes virusi oilasiga oddiy gerpes virusining 1 va 2 serotiplari hamda suvchechak, o ‘rab oluvchi temiratki (gerpes-zoster) viruslari kiradi.Oddiy gerpes virusiOddiy gerpesning yuqumli ekanligini 1921-yili U.Gryujer a_niqladi. Bu virus odamlarda keng tarqalgan.Morfologiyasi. Gerpes virusining virioni dumaloq, o ‘lchami 120-150 nm, murakkab tuzilishga ega. Virus genomi ikki ipli DNK dan iborat bo'lib, molekular massasi 80-150 md. Virus genomida 80 ga yaqin gen lar mavjud. D N K tashqarisidan kapsid va superkapsid qavatlari bilan qoplangan. K apsid 162 ta k ap so m erd an iborat.
S u p e r k a p s id e s a ik k ita lip id membranadan tashkil top g an bo'lib, tash q arisid a tik an sim o n o 's im ta la r glikoproteidlari bor. Virion tarkibida 30 x il o q s il bor. B u n d a n ta s h q a r i,
zararlan g an h u jay rad a tu zilm alarg a kirmaydigan 20 xil oqsil sintez qilinadi
( 112 -rasm).K o ‘p a y tirish . G er p es v iru slari tovuq embrionining xorion-allantois q o b ig 'id a k o 'p ay tirilad i. U lar odam em brionining o 'p k a, b u y rak hujayra k u ltu r a la r id a y a x s h i k o 'p a y a d i.Hujayralarga patogen ta’sir etib, ularda kiritmalar va simplastlar hosil qiladi