1. To‘lqin deganda nimani tushunasiz? 2

Yorugʻlikning difraksiyasi va interferensiyasi hodisalarini oʻrganish
Nazorat uchun savollar:
1. To‘lqin deganda nimani tushunasiz?
2. Garmonik to‘lqin nima?
3. To‘lqin uzunligi nima?
4. To‘lqin formulasini yozing.
5. To‘lqinning shakli va tarqalish yo‘nalishi nimaga bog‘liq?
6. OX o‘qi boʻylab musbat yo‘nalishda tarqalayotgan garmonik
to‘lqinning matematik ifodasini yozing?
7. Kogerentlik nima?
8. Kogerent to‘lqinlarga ta‘rif bering?
9. Interferensiya hodisasini tushuntiring?
10. Difraksiya hodisasini tushuntiring?
11. To‘lqin sirti nima?
12. Gyuygens prinsipini ta‘riflang?
13. Frenel zonalari nima?
14. Ikkita manbadan kelayotgan garmonik to‘lqinlarning yo‘llar farqi
deganda nimani tushunasiz?
15. Ikkita to‘lqinning yo‘llar farqi qanday bo‘lganda ularning qo‘shilishi
natijasida maksimum kuzatiladi?
Javoblar:
1. Toʻlqinlar — fazoda chekli tezlik bilan tarqaluvchi modda yoki muhitning holat oʻzgarishlaridir. Toʻlqinlarning tarqalish jarayonida energiya fazoning bir nuqtasidan ikkinchi nuktasiga uzatiladi, lekin zarralari koʻchmaydi. Turli xil mexanik, issiqlik, elektromagnit holat oʻzgarishlariga turli xil toʻlqinlar mos keladi.
2.
3. Toʻlqin uzunligi - biror muhitda qandaydir maʼlum yoʻnalishda tarqalayotgan tebranma harakatning ikkita ketma-ket keluvchi, bir xil fazada tebranuvchi nuqtalar orasidagi masofa.
4.
5.
6.
7. Kogerentlik‐bir nechta tebranma yoki to‘lqin jarayonlarning o‘zaro
muvofiqlashgan holda kechishidir.
8. Kogerent to‘lqinlar deb chastotalari bir xil, fazalar farqi vaqt davomida
o‘zgarishsiz qoladigan garmonik to‘lqinlarga aytiladi.
9. Interferensiya‐chekli sohadagi diskret kogerent to‘lqin manbalaridan
chiqayotgan to‘lqinlar superpozitsiyasi natijasida intensivlik (yorug‘lik
oqimi)ning qayta taqsimlanishidir.
10. Difraksiya‐uzluksiz (ketma‐ket) joylashgan kogerent to‘lqin manbalari
yuzaga keltirayotgan to‘lqinlar superpozitsiyasi natijasida intensivlik(yorug‘lik
oqimi)ning qayta taqsimlanishidir. Difraksiya to‘lqinlarining geometrik soya
sohasiga tarqalishi, ya‘ni yorug`lik nuri tushmaydigan sohaga tarqalishi orqali
namoyon bo‘ladi.
11. Sirtiy toʻlqinlar – ikki muhit chegarasi sirti boʻylab tarqaluvchi toʻlqinlar
12. Gyuygens prinsipi: to‘lqin sirtining har bir elementi ikkilamchi sferik
to‘lqinlar manbasi bo‘lishi mumkin, ushbu sirtdan keyingi ixtiyoriy
nuqtalardagi to‘lqinlarni ikkilamchi manbalar tarqatayotgan to‘lqinlar
superpozitsiyasi natijasi deb qarash mumkin.
13. Frenel zonalari deb, to‘lqinlar frontidagi shunday sohalarga
aytiladiki,bunda ikki qo‘shni sohadan kelayotgan to‘lqinlar qo‘shilganda,
bir‐birini kompensatsiyalaydi. Kuzatilayotgan nuqtadan har bir zona chetigacha
bo‘lgan masofalar farqi /2 ga teng.
15. Parallel biror L masofadagi chiziqda bir‐biridan d masofada
joylashgan ikkita nuqtaviy manbalardan kelayotgan
to‘lqinlar interferensiyasida maksimum kuzatilishi uchun mazkur
nuqtaga kelayotgan to‘lqinlarning yo‘llar farqi ∆r to`lqin uzunligiga karrali
bo‘lishi lozim: ∆r = mλ (m=0,1,2,...).