1-tema: Kirisiw. Pánniń maqseti, wazıypası hám mazmunı

1-tema: Kirisiw. Pánniń maqseti, wazıypası hám mazmunı
Telekommunikaciyalar sózi aralıqtan turıp baylanıs qılıw quralı degenin ańlatadı (yaǵnıy informaciya almasınıwın ) hám bunday baylanıstiń túrli usılların ámelge asırıwshı texnologiyalar jıyındısın názerde tutadı. Telefoniya hám telekommunikaciyalar degen atamalar menen atalıwshı túsiniklerdi geyde atlastirishadi.
Birinshi termin daslep real waqıt dawamında sóylew informaciyaın uzatıwǵa mólsherlengen elektraloqa sistemalarına muwapıq túrde qollanǵan. Ekinshisi bolsa diskret informaciyanı almasinuvi ushın isletiletuǵın, sonday-aq, kompyuter sistemaları da isletilingen, qalǵan barlıq elektraloqa sistemaların (sonday-aq, telefon sistemalarına tiykarlanǵanlar da óz ishine aladı ) muwapıq túrde isletilingen.
Málim aymaqta telefon baylanısın támiyinleytuǵın apparatlar hám imaratlar jıyındısı telefon tarmaǵı dep ataladı. Bunday tarmaq quramına tómendegiler kiredi: kommutatsiya apparatlar (ATS, túyin stanciyaları, stanciya tarqamalari, koncentratorlar hám mul'tipleksorlar), liniyaviy imaratlar (abonent hám baylaw liniyalar, qalalararo hám xalıq aralıq kanallar ), rásmiy imaratlar (telefon stanciyalar, kúsheytgish punktleriniń ımaratları ), telefon apparatları hám operatorlar pul'tlari.
Evolyutsiya processinde telefon tarmaǵı cifrlı telekommunikaciyalar -dıń qúdiretli infratuzilmasining strukturalıq bólegi bolıp qaldı, bunda sóylew uzatılıp atırǵan maǵlıwmatlardıń tek birgine túri bolıp esaplanadı.
Telefon tarmaǵı telefoniyani qo'llovchi telekommunikatsiya tarmaq dep, telekommunikatsiya tarmaǵın bolsa mul'timediyali informaciya almasınıwın qo'llovchi qurallar menen támiyinlengen telefon tarmaǵınday qaraw múmkin. Yaǵnıy telefoniya telekommunikatsiyanıń túrlerinen biri esaplanadı.
Ulıwma paydalanıw telefon tarmaqların dástúriy túrde tómendegilerge túrlerge ajratıladı : qala, awıl, aymaqlıq hám qalalararo, xalıq aralıq. Barlıq atap ótilgen tarmaqlar birgelikte ulıwma paydalanıw telefon tarmaǵın payda etedi. UFTT, (PSTN - Public Switched Telepone Network), mámlekettiń óz-ara bir- birine baylanısqan baylanıs tarmaǵına kiredi.
UFTT ga májburiy qoyılǵan talaplar : barlıq jergilikli, milliy hám regional telefon tarmaqlarınıń arasında tolıq jalǵanıw.
Kommutatsiya (switchens) sózi «ulash hám úziw» mánisin ańlatadı. Elektr - injeneri ushın kommutatsiya elementi bul jumıs penenprocessinde eki jaǵdaydan (jalǵaw, úziw) birine ótiwi múmkin bolǵan apparat bolıp tabıladı. Bul optikalıq kommutatsiya elementlerge, tranzistorlarǵa, olar járdeminde qurılǵan logikalıq ventellarga, trigerlarga, binarli yadqa hám taǵı basqalarǵa salıstırǵanda ádalatlı bolıp tabıladı.
Xalıq aralıq elektraloqa birlespesiniń telekommunikatsiyanı standart -lashtirish boyınsha sektorı, (ITv - T) - International Telecommunications penenUnion Standartızation Sector) kommutatsiyani soraw boyınsha tashkil etiletuǵın hám informaciya almasinuv ushın talap etilgen waqıtqa kirisiw - shıǵıw juplıǵını beretuǵın sistemanıń kóp kiriwlerinen birin, onıń kóp shıǵıwlarınan birine jalǵaw dep anıqladi. Basqa sóz menen aytqanda, jalǵaw shaqırılıp atırǵan paydalanıwshı liniya nomeri menen uyqaslıqta jaratıladı hám olardan birewi awlaq jergini qo'ymagunicha saqlanadı. Bul jalǵanıw bar ekenliginde ol boyınsha sóylew, maǵlıwmatlar yamasa videoaxborot uzatıw múmkin. Sonday etip, kommutatsiyalanayotgan baylanısqa soraw alǵanda, shaqırıp atırǵan hám shaqırılıp atırǵan paydalanıwshılar (TA, kompyuterler yamasa modemlar) arasında tarmaq jalǵaw ornatadı, bul jalǵanıw tek baylanıs waqıtı dawamındaǵana olarǵa tolıq hám mutloq paydalanıw múmkinshiligin beredi. Bul waqıt dawamında jalǵanıwdıń qandayda - bir resursları basqa talapnamalarǵa xizmet kórsetiw ushın isletilmaydi. Sóylesiw degi yamasa maǵlıwmatlardı uzatıw daǵı tábiy tánepisler basqa sóylesiwler yamasa basqa maǵlıwmatlar menen toltırılıwı múmkin emes. Baylanıs tawsılǵannan keyin jalǵanıw buz'ladı, sonnan keyin tarmaq jalǵanıwda qatnasqan resurslar basqa jalǵanıwdı shólkemlestiriw ushın isletiledi. Sonday etip, kommutatsiya bul bir neshe bir- birine baylanıslı bolmaǵan turaqlı ámeldegi bolǵan kanallardı bir jalǵamalı kanalǵa ketma - ket jalǵanıw procesi bolıp tabıladı, bul jalǵanıw tek baylanıs waqıtı dáwirinde bolıp, bul waqıt dawamında kommutatsiyalanadigan kanaldıń shettegi noqatlarındaǵı paydalanıwshılar óz-ara baylanıs, yaǵnıy informaciya almasinuvi múmkinshiligine ıyelewleri kerek. Kommutatsiyalanadigan kanal komponentleri bos, baylanısa alatuǵın hám jalǵanıwdıń zárúr baǵdarında jaylasqan sanınan tańlap alınadı. Kanallar kommutatsiyasi analogli yamasa cifrlı bulishi múmkin.
Analogli kommutatsiya dep analogli signallar ústinen mulojamalar quralı menen kommutatsiyalanadigan kanaldıń shettegi noqatları ortasında jalǵaw ornatıw procesine aytıladı.
Cifrlı kommutatsiya dep cifrlı signallardı analogli signalǵa aylantırmay olar ústinde emlewme menen kommutatsiyalanadigan kanaldıń shettegi noqatları ortasında jalǵaw ornatıw procesine aytıladı.