1. Quyidagi xususiyatga ega bo’lgan organizmlarni aniqlang

---

 

2-VARIANT 
 
1. Quyidagi xususiyatga ega bo’lgan organizmlarni aniqlang. 
a) buyragining voronkasimon kengaygan uchi yurakoldi bo’lmasiga 
ochiladi; b) orqa ichagiga siyoh xaltasi yo’li ochiladi 
A) a-perlovitsa, suv shillig’i; b-triton, salamandra
B) a-bitiniya, tok shillig’i; b-karakatitsa, kalmar 
C) a-kamchatka krabi, krevetka; b-sakkizoyoq, kalmar 
D) a-tiriktug’ar shilliq, tok shillig’i; b-aureliya, ildizog’iz meduza 
2. Litosfera fitomassasi (a) va gidosfera zoomassasi (b) tarkibini 
aniqlang. 
1) spirogira; 2) nereida; 3) yomg’ir chuvalchangi;
4) zarang; 5) nemalion; 6) chetan; 7) zaxkash; 8) aureliya 
A) a-5,6; b-3,8
B) a-1,5; b-2,8 
C) a-1,5; b-3,7 
D) a-4,6; b-2,8 
3. Odam buyragining nefronlaridagi kapsula (a) va kalavasimon 
kanalcha (b) lardagi jarayonlar to’g’ri ko’rsatilgan javobni aniqlang. 
1) reabsorbsiya sodir bo’ladi; 2) filtratsiya sodir bo’ladi;3) birlamchi 
siydik hosil bo’ladi; 4) ikkilamchi siydik hosil bo’ladi; 5) suyuqlik 
kapillarlardan unga o’tadi; 6) suyuqlik kapillarlarga undan o’tadi 
A) a-2,3,6; b-1,4,5 
B) a-1,4,6; b-2,3,5 
C) a-2,3,5; b-1,4,6 
D) a-1,4,5; b-2,3,6 
4. Odamdagi ko’z gavhari o’z egikligini o’zgartirishi (a), jismoniy va 
fiziologik rivojlanishning jadallashuvi (b) qanday ataladi? 
A) a-akkomodatsiya; b-akseleratsiya 
B) a-akseleratsiya; b-akkomodatsiya 
C) a-akseleratsiya; b-adaptatsiya 
D) a-adaptatsiya; b-ateroskleroz 
5. Qaysi organizmlarda xavo xaltachalari mavjud bo’lib, 
gastrulyatsiya jarayonida blasula devorining qat-qat joylashuvi 
kuzatiladi? 
1) gavial; 2) laylak; 3) kayra; 4) toshbaqa; 5) kurka;
6) iguana 
A) 1,3,6
B) 1,4,5
C) 2,4,6
D) 2,3,5 
6. Quyidagi xususiyatlarga ega bo’lgan o’simlikni aniqlang. 
Daryo va ko’llar sohilidagi to’qaylarda, sernam yerlarda o’sadi, 
bo’yining uzunligi 70-150 sm keladigan ko’p yillik o’t, ildizidan 
tayyorlangan damlama ilmiy tabobatda yo’talga qarshi ishlatiladi 
A) zangori sachratqi 
B) yerbag’ir tugmachagul 
C) cherkez 
D) dorivor gulxayri 
7. Quyidagilardan to’g’ri fikrlar ko’rsatilgan javobni aniqlang. 
1) alohidalanish-bir turga mansub individlarning erkin chatishuvini 
cheklovchi to’siq; 2) makroevolutsiya-kenja tur va turlarning paydo 
bo’lishi; 3) aromorfoz-sinf, tip darajasida yuzaga keladigan 
tuzilishning yuksalishi bilan bog’liq evolutsion o’zgarishlar; 4) 
regress-parazit hayot kechirishga o’tish tufayli organizmlar 
tuzilishining soddalashuvi; 5) divergensiya-turli sistematik 
guruhlarga mansub organizmlarning uzoq vaqt mobaynida bir xil 
sharoitga yashashi tufayli belgilarning o’xshashligi 
A) 3,5
B) 2,4
C) 4,5
D) 1,3 
8. Eyler-Venn diagrammasidan foydalanib X va Y ni aniqlang. 
I-gidrofil; II-gidrofob; III-glikozid bog’i mavjud 
A) X-maltoza; Y-saxaroza 
B) X-selluloza; Y-laktoza
C) X-saxaroza; Y-kraxmal 
D) X-maltoza; Y-glukoza 
9. Na’matak o’simligining generativ organlariga xos xususiyatlarni 
aniqlang. 
1) gultojibarglari gul ochilguncha changchi va urug’chini qalpoqqa 
o’xshab qoplab turadi, so’ngra to’kilib ketadi; 2) mevasi 3 chanoqqa 
bo’linib ochiladigan ko’sak meva; 3) mevasi soxta va etdor, to’q qizil 
rangli; 4) to’pgul hosil qilmaydi; 5) gullari ayrim jinsli; 6) gullari ikki 
jinsli 
A) 3,6
B) 2,4
C) 1,5
D) 4,5 
10. Postemrional rivojlanishi metamorfoz yo’li bilan amalga 
oshuvchi xordalilar tipi vakillarini aniqlang. 
1) yashil qurbaqa; 2) qizilto’sh; 3) assidiya; 4) alligator; 5) belyanka; 
6) xameleon; 7) salamandra; 8) suvarak 
A) 2,4
B) 1,7
C) 5,6
D) 3,8 
11. Qaysi irqqa mansub odamlarning terisi qora mag’iz, sarg’ish, 
ko’zlari qo’y ko’z, sochlari tekis, qattiq va qora, yuqorigi qovog’i 
osilgan bo’ladi? 
A) yevropoid 
B) negroid 
C) homo sapiens
D) mongoloid 
12. Gen mutatsiyasi (1), bir hududda yashovchi turli 
populatsiyalarning o’zaro munosabati (2) tiriklikning qaysi tuzilish 
darajasida sodir bo’ladi? 
A) a-populatsiya; b-molekula
B) a-organizm; b-populatsiya 
C) a-molekula; b-biogeotsenoz 
D) a-molekula; b-populatsiya 
13. Qaysi javobda hasharotxo’rlar turkumiga mansub hayvon 
berilgan? 
A) vixuxol 
B) chumolixo’r C) tapir 
D) maral 
14. Quyida nechta tipga (a) va nechta sinfga (b) mansub hayvonlar 
keltirilgan? 
1) jigar qurti; 2) ildizog’iz meduza; 3) qoramol tasmasimon 
chuvalchangi; 4) qizil chuvalchang; 5) nereida; 6) krevetka; 7) biy; 8) 
iskabtopar; 9) latimeriya; 10) beluga 
A) a-6; b-10 
B) a-3; b-10 
C) a-7; b-10 
D) a-5; b-9 
15. Fotoliz (a) va glikoliz (b) tushunchalarining ta’rifi to’g’ri 
ko’rsatilgan javobni aniqlang. 
1) ketma-ket keladigan bir qancha fermentativ reaksiyalar yig’indisi; 
2) kislorodli parchalanish bosqichi; 3) yorug’lik ta’sirida suvning 
dissotsialanishi; 4) DNK molekulasining ikki xissa ortishi; 5) organik 
birikmalarning anorganik birikmalardan sintezlanishi 
A) a-2; b-4 
B) a-3; b-1 
C) a-2; b-5 
D) a-3; b-2 
16. Oshqozoni sodda tuzilgan, ammo ko’richak o’simtasi juda uzun 
bo’lgan konsument organizmlar to’g’ri ko’rsatilgan javobni toping. 
1) zubr; 2) qorabayir; 3) qulon; 4) arxar; 5) yaguar; 6) tapir; 7) 
merinos 
A) 2,3,6
B) 2,4,6
C) 1,4,7
D) 1,5,7 
17. “Takson” atamasiga to’g’ri berilgan javobni aniqlang. 
A) sistematikada qabul qilingan organizmlar guruhlari 
B) qarindosh bo’lmagan turlarda o’xshash muhit sharoitlarida 
yashashga moslanish natijasida o’xsash belgilarning mustaqil holda 
rivojlanishi 
C) har xil yashash sharoitlariga moslashish natijasida ajdod tur 
belgilarining ajralishi 
D) tarixiy jarayonda murakkab tuzilishdan oddiy tuzilishga o’tish 
18. Tarkibida jami nukleotidlarning 25%ini guanin tashkil etgan. 
DNK qo’sh zanjiridagi jami adenin nukleotidlarining soni 60 ta 
bo’lsa, undagi jami guanin nukleotidlari sonini aniqlang. 

---

 
A) 45 
B) 60 
C) 30 
D) 40 
19. Jadvaldagi noma’lum X o’rniga mos keluvchi javobni aniqlang. 
Sinf 
Turkum 
Zot 
Sutemizuvchilar 
Juft tuyoqlilar 
Shotgorn 
Qushlar 
X 
Lekgorn 
A) plimutrok 
B) g’ozsimonlar 
C) tovuqsimonlar
D) zagorsk 
20. Odamda ter bezlarining bo’lmasligi va daltonizm jinsiy X 
xromosomaga bog’liq retsessiv holda irsiylanadi. Sog’lom erkak 
sog’lom qizga (qizning otasi daltonik va ter bezlari yo’q) uylandi. 
Tug’iladigan farzandlarning necha foizida ter bezlari bo’lmaydi? 
(Krossingover kuzatilmagan) 
A) 25 
B) 75 
C) 6,25
D) 50 
21. Quyidagi holatlar o’zgaruvchanlikning qaysi turiga misol 
bo’lishini aniqlang, 
1) daltonizm kasalligi; 2) translokatsiya hodisasi;
3) odamda ortiqcha barmoqlilik; 4) inversiya hodisasi;
5) tamakining 24, 48 va 72 xromosomali turlarining borligi; 6) 
karamning poliploid navlarining mavjudligi;
a) xromosoma mutatsiyasi; b) gen mutatsiyasi; c) genom mutatsiyasi 
A) a-1,4; b-3,5; c-2,6 
B) a-4,5; b-2,3; c-1,6 
C) a-2,4; b-1,3; c-5,6 
D) a-2,6; b-1,4; c-3,5 
22. Berilgan hayvonlarning yurak faoliyatiga xos ma’lumotlar to’g’ri 
keltirilgan javobni aniqlang. 
a) arxar; b) churrak 
A) a-o’ng bo’lmachadagi qonda kislorodning konsentratsiyasi 
karbonat angidridga nisbatan yuqori bo’ladi; b- o’ng bo’lmachadagi 
qonda karbonat angidridning konsentratsiyasi kislorodga nisbatan 
past bo’ladi
B) a-chap bo’lmachadagi qonda kislorodning konsentratsiyasi 
karbonat angidridga nisbatan past bo’ladi; b-o’ng qorinchadagi qonda 
karbonat angidridning konsentratsiyasi kislorodga nisbatan past 
bo’ladi 
C) a-chap bo’lmachadagi qonda kislorodning konsentratsiyasi 
karbonat angidridga nisbatan past bo’ladi; b-chap qorinchadagi 
qonda karbonat angidridning konsentratsiyasi kislorodga nisbatan 
past bo’ladi 
D) a-o’ng bo’lmachadagi qonda kislorodning konsentratsiyasi 
karbonat angidridga nisbatan past bo’ladi; b-chap qorinchadagi 
qonda karbonat angidridning konsentratsiyasi kislorodga nisbatan 
past bo’ladi 
23. Quyidagi jadvalda eukariot hujayra tarkibidagi organoidlar va 
ularning tarkibi ifodalangan. Shunga ko’ra, organoidlarni tarkibi 
bilan to’g’ri juftlang. 
№ 
Organoid 
Tarkibi 
1 
Lizosoma 
a 
Tilakoid, stroma 
2 
Ribosoma 
b 
Oqsil va r-RNK 
3 
Xloroplast 
c 
Gidrolitik fermentlar 
4 
Vakuola 
d 
Organik birikmalar va tuzlar 
A) 1-a; 2-b; 3-d; 4-c 
B) 1-a; 2-b; 3-c; 4-d 
C) 1-c; 2-a; 3-b; 4-d 
D) 1-c; 2-b; 3-a; 4-d 
24. Saprofit (a), avtotrof (b) parazit (c) oziqlanuvchi prokariotlarni 
aniqlang. 
A) a-ossillatoriya; b-vertitsill; c-nitrifikator bakteriyalar 
B) a-chirituvchi bakteriya; b-leyshimaniya; c-qoqshol 
qo’zg’atuvchisi 
C) a-pseudomonas; b-nitrifikator bakteriyalar; c-sil qo’zg’atuvchisi 
D) a-tripanasoma; b-temir bakteriyalari; c-ko’kyo’tal qo’zg’atuvchisi 
25. Aminokislota berilgan javobni aniqlang. 
A) metionin 
B) auksin 
C) sitokinin 
D) guanin 
26. Tayoqchasimon xromosomalar qanday ataladi? 
A) submetasentrik 
B) akrosentrik
C) autosoma 
D) metasentrik 
27. Shakli o’zgargan novdalarni aniqlang. 
A) nargisning piyozi; qirqbo’g’imning ildizpoyasi; kaktusning 
tikanlari
B) tokning gajaklari; lolaning guli; do’lananing tikanlari 
C) shirinmiyaning ildizpoyasi; yantoqning tikanlari; kaktusning 
tikanlari 
D) lolaning piyozboshi; lavlagining ildizmevasi; qirqquloqning 
ildizpoyasi 
28. Olimlarning biologiya fani rivojiga qo’shgan hissalari va 
aniqlagan kashfiyotlari to’g’ri ko’rsatilgan javobni aniqlang. 
1) Nelson Ele-turlararo bepushtlikni bartaraf etish yo’llari; 2) Boyer-
ilk bor genlarni klonlash;
3) J.Gyordon-yuksak hayvonlar klonlarini yaratish;
4) I.M.Sechenov-qon eritrositlari tarkibida agglutinogen moddalari 
bo’lishi 
A) 2,3
B) 2,4
C) 1,2
D) 1,3 
29. Bakteriya yoki zambrug’ bo’linganida qiz hujayralar orasida 
tasodifiy ravishda taqsimlanadigan plazmid haqidagi to’g’ri fikrni 
aniqlang. 
A) asosiy xromosomaning maxsus DNK izchilligini kesib, 
rekombinatsiya bo’la oladi 
B) plazmidning genlari asosiy xromosoma genlari bilan birikkan 
holda nasldan naslga beriladi 
C) asosiy xromosomaga birika olmaydi 
D) asosiy xromosomalardan mustaqil ravishda o’z-o’zini replikatsiya 
yo’li bilan ko’paytira olmaydi 
30. Odam bosh skeletidagi toq suyaklar berilgan javobni aniqlang. 
A) peshana, tepa
B) yuqori jag’, ensa 
C) tepa, pastki jag’ 
D) peshana, pastki jag’