1. Musulmon adabiyoti haqida Musulmon adabiyotining o‘ziga xosligi. Musulmon adabiyoti g‘oyasi

MUSULMON ADABIYOTINING G‘OYAVIY MOTIVLARI

REJA:

1.Musulmon adabiyoti haqida
2.Musulmon adabiyotining o‘ziga xosligi. 3.Musulmon adabiyoti g‘oyasi

Ma’lumki, islomgacha bolgan arab madaniyatida xalq ogzaki ijodi katta orin egallaydi. Zero, o‘sha davr asarlari faqat yod olinar va og‘izdan og‘izga, avloddan avlodga yetkazilar edi. Bunda yuksak qobiliyat sohiblari bolgan shoirlar alohida o‘rin tutgan. Ular qabilani maqtab she‘r yozish bilan birga qabila tarixini xotiralarida saqlab qolishardi. Shoirlar qabila ahlini o‘tmish bilan bog‘lovchi ko‘prik vazifasini o‘tashgan. Qabila ahlini toplagan bayramlarda asosan she‘rxonlik qilinardi.Qur'on yagona arab tilining shakllanishini jadallashtirdi va ko‘plab mamlakatlarga yoyilishida muhim o‘rin egalladi. Qur'on va hadislar arab tiliga ham diniy, ham huquqiy atamalarni olib kirdi. Chunki Qur'on faqatgina musulmonlarning muqaddas kitobi bolib qolmay, barcha qonunlar qomusi, musulmon huquqshunosligi (fiqh)ning asosi edi.

Ma’lumki, islomgacha bolgan arab madaniyatida xalq ogzaki ijodi katta orin egallaydi. Zero, o‘sha davr asarlari faqat yod olinar va og‘izdan og‘izga, avloddan avlodga yetkazilar edi. Bunda yuksak qobiliyat sohiblari bolgan shoirlar alohida o‘rin tutgan. Ular qabilani maqtab she‘r yozish bilan birga qabila tarixini xotiralarida saqlab qolishardi. Shoirlar qabila ahlini o‘tmish bilan bog‘lovchi ko‘prik vazifasini o‘tashgan. Qabila ahlini toplagan bayramlarda asosan she‘rxonlik qilinardi.Qur'on yagona arab tilining shakllanishini jadallashtirdi va ko‘plab mamlakatlarga yoyilishida muhim o‘rin egalladi. Qur'on va hadislar arab tiliga ham diniy, ham huquqiy atamalarni olib kirdi. Chunki Qur'on faqatgina musulmonlarning muqaddas kitobi bolib qolmay, barcha qonunlar qomusi, musulmon huquqshunosligi (fiqh)ning asosi edi.

Musulmon dunyosi adabiyotida ramziylik anʼanasi Qurʼoni karimga borib taqaladi. Hali tasavvuf adabiyoti oʻz takomiliga yetmasdan, yaʼni X asrdayoq Ibn Sinoning asarlari Qurʼoni karim uslubida majoziy til bilan yozilishining oʻzi musulmon Sharqi adabiyotida obrazli fikrlash va soʻzlashning oʻrni nechogʻlik ahamiyatli boʻlganligini koʻrsatib beradi. Biroq Ibn Sinoning “Hayy ibn Yaqzon” (“Uygʻoq oʻgʻli Tirik”) va “Tayr qissasi” (“Qush qissasi”), “Salomon va Ibsol” kabi falsafiy qissalari zohiran sharqona qissalar esa-da, botinan yunon falsafiy tafakkuri taʼsirida edi.