1-masala Pomidor o‘simligida shoxlarining uzunligi bilan mevasining shaklini ifodalovchi genlar birikkan bo‘lib, bir xromosomada joylashgan

3- amaliy mashg‘ulot. Birikkan holda irsiylanish va jins bilan bog‘liq holda irsiylanishga doir masalalar yechish.

1-masala

Pomidor o‘simligida shoxlarining uzunligi bilan mevasining shaklini ifodalovchi genlar birikkan bo‘lib, bir xromosomada joylashgan.

Seleksioner uzun poyali (H) va yumaloq mevali (R) gomozigota pomidor bilan kalta poyali (h) va noksimon mevali (r) pomidorni chatishtirib

F1 da 110 ta, F2 da 1200 ta o‘simlik yetishtirgan:

F1 da 110 ta, F2 da 1200 ta o‘simlik yetishtirgan:

a)F2 da uzun poyali va yumaloq mevasi qancha?

b) F1 da necha xil gameta hosil bo‘ladi?

d) F2 da necha xil genotipik sinf yuzaga keladi?

e) F2 da necha o‘simlik kalta poyali noksimon mevali bo‘ladi?

Fenotip Genotip

Fenotip Genotip

Uzun poya HH Hh Kalta poya hh

Yumaloq RR Rr Noksimon rr

P ♀ H|RH|R x ♂ h|rh|r
G H|R h|r
F1 H|Rh|r genotip-digeterozigota;fenotip-100% u. p,y. m
P ♀ H|Rh|r x ♂ H|Rh|r
G H|R h|r H|R h|r
F2 H|RH|R H|Rh|r H|Rh|r h|rh|r
u.y u.y u.y k.n
Gen:2:1:1, fen:3:1

a) F2 da uzun poyali va yumaloq mevasi qancha?

a) F2 da uzun poyali va yumaloq mevasi qancha?

4 - 3

1200 - x ; x=900 tauzun poyali,yumaloq mevali

b) F1 da necha xil gameta hosil bo‘ladi

F1 2 xil gameta hosil qiladi H|R h|r

d) F2 da necha xil genotipik sinf yuzaga keladi?

F2 H|RH|R H|Rh|r h|rh|r 3ta genotipik sinf

u.y u.y

e) F2 da necha o‘simlik kalta poyali noksimon mevali bo‘ladi?

4 - 1

1200 - x x=300 ta kalta poyali,noksimon mevali

3-masala

Makkajo‘xori donining silliqligi burishganligi ustidan, rangliligi rangsizligi ustidan dominantlik qiladi. Makkajo‘xorining doni silliq va rangli navi, doni burishgan va rangsiz navi bilan chatishtirilib, F1 da 4152 ta doni silliq va rangli, 149 ta doni burishgan va rangli, 152 ta doni silliq va rangsiz, 4163 ta doni burishgan va rangsiz formalar olingan. Genlar orasidagi masofani aniqlang.

A-silliq B-rangli a-burishgan b-rangsiz

♀
♂
♂
♀

Drozofila meva pashshasida ko‘zning qizil rangini ifodalovchi allel – W, oq rangini ifodalovchi allel – w ustidan dominantlik qiladi.Ular jinsiy xromosomalarda joylash-gan. Tajribada qizil ko‘zli gomozigota urg‘ochi drozofila oq ko‘zli erkak drozofila bilan chatishtirilgan.Olingan F1 dagi erkak va urg‘ochi formalar o‘zaro chatishtirilib, F2 da 300 ta drozofila olingan:

Drozofila meva pashshasida ko‘zning qizil rangini ifodalovchi allel – W, oq rangini ifodalovchi allel – w ustidan dominantlik qiladi.Ular jinsiy xromosomalarda joylash-gan. Tajribada qizil ko‘zli gomozigota urg‘ochi drozofila oq ko‘zli erkak drozofila bilan chatishtirilgan.Olingan F1 dagi erkak va urg‘ochi formalar o‘zaro chatishtirilib, F2 da 300 ta drozofila olingan:

a) ulardan nechtasi erkak va nechtasi urg‘ochi;

b) erkak drozofilalarning qanchasi qizil ko‘zli, qanchasi oq ko‘zli bo‘lgan?

W-ko‘zning qizil ranfi, w-ko‘zning oq rangi

W-ko‘zning qizil ranfi, w-ko‘zning oq rangi

XWXW
XWY
XW
XW
Y
XWXW
XWY
XWXW
XWY
XW
XW
XW
Y
XWXW
XWY
XWXW
Y
XW
a)F2 da olingan 300 ta avlodning 150 tasi erkak,150tqsi urg‘ochi
b) 2 - 1 tasi qizil ko‘z 2 - 1 tasi oq ko‘zli
150 ta - x tasi qizil ko‘z 150 tadan - x tasi oq ko‘zli
X=75 tasi qizil ko‘zli erkak x=75 tasi oq ko‘zli erkak

Odamda gemofiliyani keltirib chiqaruvchi

Odamda gemofiliyani keltirib chiqaruvchi

h geni X-xromosomada joylashgan. Otasi gemofiliya bilan kasallangan qiz sog‘lom yigitga turmushga chiqqan. Ular 8 ta farzand ko‘rishgan:

a)Farzandlarining nechtasi sog‘lom?

b) qizlarining nechtasi sog‘lom?

d) Gemofiliya bilan kasallangan o‘g‘il bolalar nechta?

P XHXh x XHY Javob:a)6 s,2k

G XH Xh XH Y b)4 s

F1 XHXH XHY XHXh XhY d)2 k.o‘

s.q s.o‘ s.t.q k.o‘

Viandot tovuqlarda chipor patning ba’zilari oltin rangda, ba’zilari kumush rangda tovlanadi. Oltin rangli chipor belgi retsessiv, kumush rangli chipor belgi dominant bo‘ladi. Kumushrang chipor patli tovuqni oltin rang chipor patli xo‘roz bilan chatishtirib 30 ta jo‘ja olingan:

Viandot tovuqlarda chipor patning ba’zilari oltin rangda, ba’zilari kumush rangda tovlanadi. Oltin rangli chipor belgi retsessiv, kumush rangli chipor belgi dominant bo‘ladi. Kumushrang chipor patli tovuqni oltin rang chipor patli xo‘roz bilan chatishtirib 30 ta jo‘ja olingan:

a)ulardan nechtasi tovuq?

b) F1 da necha xil genotip olingan?

d) jo‘jalarning nechtasi kumush rang chipor patli bo‘ladi?

e) xo‘rozlarning nechtasi kumush rang chipor patli bo‘ladi?

f) Tovuqlarning nechtasi oltin rang chipor patli bo‘ladi?

Fenotip Genotip kumush XA XA XAXa XA Y oltin Xa Xa Xa Y

P ♀ XA Y x ♂ Xa Xa G XA Y Xa F1 XA Xa XaY a)15 ta tovuq,15 ta xo‘roz
b)2 xil genotipli
d)jo‘jalarning 15 tasi kumush rang chipor
e)xo‘rozlarning 15 tasi kumush rang chipor
f)Tovuqlarning barchasi oltin rang chipor