1. Ishlab chiqarishni avtomatlashtirishda qo’llaniladigan dasturlarni ahamiyati Tеxnologik jarayonlar va uni boshqarish bo’yicha asosiy tushunchalar

Avtomatlashtirishda qo’llaniladigan dasturlar xaqida qisqacha ma’lumot.

Reja:

• 
  Kirish. Avtomatlashtirish tarixi
  
• 
  Asosiy qism
  

1. Ishlab chiqarishni avtomatlashtirishda qo’llaniladigan dasturlarni ahamiyati

2. Tеxnologik jarayonlar va uni boshqarish bo’yicha asosiy tushunchalar:

3. Avtomatlashtirish bosqichlari va darajalari

III. Avtomatlashtirishda qo’llaniladigan dasturlar

Inson eng avval og’ir jismoniy mehnat turlari (energiya va haraktlantiruvchi kuch manbai vazifasini bajarish) dan ozod bo’lishga erishgan. Bu o’rinda u tabiiy energiya manbalaridan (suv, shamol va boshq.) foydalangan. Keyinchalik bug’ va elektrmashinalarini yaratilishi va ularning ishlab chiqarishda qo’llanilishi bilan bog’liq bo’lgan fan va texnika taraqqiyotining birinchibosqichi ishlab chiqarish jarayonlarini mexanizasiyalash fazasi boshlandi.

• 
  Inson eng avval og’ir jismoniy mehnat turlari (energiya va haraktlantiruvchi kuch manbai vazifasini bajarish) dan ozod bo’lishga erishgan. Bu o’rinda u tabiiy energiya manbalaridan (suv, shamol va boshq.) foydalangan. Keyinchalik bug’ va elektrmashinalarini yaratilishi va ularning ishlab chiqarishda qo’llanilishi bilan bog’liq bo’lgan fan va texnika taraqqiyotining birinchibosqichi ishlab chiqarish jarayonlarini mexanizasiyalash fazasi boshlandi.
  
• 
  Sanoatda qo’llanilishi mumkin bo’lgan eng birinchi texnik vosita rus mexanigi I.I. Polzunov tomonidan (1765 yil) yaratilgan. Buqurilma bug’ mashinasining bug’ qozonidagi suv sathi balandli gini bir me’yorda odamishtirokisiz saqlab turishga mo’ljallangan qurilma edi.
  

1784 yilda ingliz mexanigi J. Uatt ikkinchi masalani hal qildi. Bug’ mashinasining aylanish tezligini rostlay oladigan avtomatik qurilma regulyatorini yaratdi. Bu ikki texnik qurilma yordamida o’shapaytdagi texnologik mashinalarni ishonchli o’zgarmas tezlikda ishlashi birmuncha ta’minlanganedi.

• 
  1784 yilda ingliz mexanigi J. Uatt ikkinchi masalani hal qildi. Bug’ mashinasining aylanish tezligini rostlay oladigan avtomatik qurilma regulyatorini yaratdi. Bu ikki texnik qurilma yordamida o’shapaytdagi texnologik mashinalarni ishonchli o’zgarmas tezlikda ishlashi birmuncha ta’minlanganedi.
  
• 
  Texnologik jarayonlarni harorat, bosim, modda sarfi va sath kabi parametrlarga ko’ra boshqarish, ko’pincha, talab etilgan sifatdagi maxsulotlar olishga kafolat bera olmadi. Ko’pgina hollarda ishlab chiqariladigan maxsulotlarning tarkibi va fizik xossalarini avtomatik tarzda nazorat qilish zarurati tug’iladi. Texnologik jarayonlar davomida qayta ishlanayotgan moddalarning tarkibi va ularning fizikxossalari o’zgaradi, bu parametrlarni nazorat qilish texnologik jarayonlarni borishi to’g’risida bevosita fikr yuritishga imkon beradi, chunki ular ishlab chiqarilayot gan moddalarning tarkibini fizik xossalarini nazorat qilish asosiy masalalardan biridir. Shu munosabat bilan keyingi yillarda analitik asbobsozlikning jadal rivojlanishi sodir bo’lmoqda.