1. Asosoiy vositalar

1. Asosoiy vositalar.

Asosoiy vositalar - bu xo'jalik yurituvchi subyektlarning uzoq muddatda (bir yildan oshiq vaqtda) ishlab chiqarish va noishlab chiqarish sohalarida ishtirok etadigan, shuningdek ijaraga berish uchun ishlatiladigan moddiy aktivlaridir.

Asosiy vositalar korxonalaming moddiy-texnika bazasini tashkil etuvchi mehnat qurollari va vositalarini o'z ichiga oladi. Ularga quyidagilar kiradi: Binolar; Inshootlar; Uzatish qurilmalari; Mashina va uskunalar; Hisoblash texnikasi, Transport vositalari; Uskunalar; Ishlab chiqarish va xo'jalik inventarlari, Ofis mebeli va jihozlari; Ishchi va nasldor hayvonlar; Ko'p yillik o'simklar; Kutubxona fondi; Yerni va boshqa asosoiy vositalarni obodonlashtirishga sarflangan mablag'lar; Boshqalar- yuqoridagi guruhlarga kirmay qolgan asosiy vositalar - muzey уа hayvonot bog'i eksponatlari, lizingga olingan asosiy vositalarga qilingаn kapital sarflar, turli namunalar va boshqalar.

2. Xo'jalik hisobi turlari.

Xo'jalik hisobi turlari:

Operativ hisob. Korxonalarda ishlab chiqarishni tezkor boshqarish maqsadlarida yuritiladi. Operativ (tezkor) hisob muomala sodir bo‘layotgan joyning o'zida va biror-bir xo‘jalik operatsiyasini sodir etish paytida yuritiladi.

Statistik hisob. Bu hisob jamiyatimizda yuz berayotgan ommaviy, ijtimoiy–iqtisodiy, siyosiy hodisalarni o'rganish va nazorat qilish, ular to‘g‘risidagi ma'lumotlarni yig‘ish hamda qayta ishlash tizimidan iborat. Xo‘jalik hisobining bu turi butun davlat iqtisodiyotini va uning tarmoqlarining rivojlanish jarayonini o‘rganishga yo‘naltirilgan.

Buxgalteriya hisobi – har qandaymulkchilik shaklidagi korxona xo‘jalik faoliyatini yalpi, uzluksiz kuzatish va nazorat qilish, sodir bo‘lgan voqea–hodisalarni hisob registrlarida qayd qilish, ularga ishlov berish hamda hujjatlarga asoslangan holda moliyaviy hisobot ko'rinishida axborotlarni foydalanuvchichilarga taqdim qilish tizimidir.

3-savolga javob.

Tashkilot faoliyati davomida yuzaga keladigan ko'plab xo’jalik operatsiyalari aktiv va passivning umumiy tengligini buzmaydi, shu bilan birga alohida moddalar va balans tarkibidagi summalar o’zgarishi mumkin. Buning sababi shundaki, har bir operatsiya ikkita balans moddasiga ta'sir qiladi, ya'ni: mulk tarkibi hajmi yoki uni shakllantirish manbalarining hajmi. Bundan tashqari, ular bir vaqtning o'zida aktivda va passivda bo'lishi mumkin. Balans moddalari o'zgarishi xususiyatiga qarab xo’jalik muomalalarini to’rt turga ajratish mumkin.

Birinchi tur doimiy balansga ega bo'lgan aktivlar moddalarining o'zgarishi bilan tavsiflanadi. Bunday operatsiyalar barcha foydalanish faktlarini o'z ichiga oladi inventarizatsiya ishlab chiqarish jarayonida; ozod qilish tayyor mahsulotlar; uni jo'natish; debitorlik qarzlarini to'lash; qabul qilish pul joriy ish haqidan tashkilotning kassasiga ish haqi, vaqtincha mehnatga layoqatsizligi uchun nafaqa, nafaqa berish uchun biznes xarajatlari va h.k.

Ikkinchi tur doimiy balans bilan majburiyat moddalarining o'zgarishi bilan tavsiflanadi (ortiqcha majburiyat va minus majburiyat uchun teng miqdor). Ikkinchi turga daromad solig'ini ushlab qolish bo'yicha operatsiyalar kiradi jismoniy shaxslar; korxona ixtiyorida qolgan foyda mablag'larini zaxira kapitaliga hisobga olish va boshqalar.

Uchinchi tur balans valyutasi teng bo'lsa, aktiv va passiv moddalarining yuqoriligiga qarab o'zgarishlarni keltirib chiqaradi (bir xil miqdordagi aktiv va ortiqcha majburiyat). Bunday operatsiyalarga ish haqi va bonus to'lovlari, ijtimoiy sug'urta badallari va badallar kiradi; soliqlar va yig'imlar to'lovlari; etkazib beruvchilar va pudratchilar bilan hisob-kitoblar; asosiy vositalar bo'yicha amortizatsiya, nomoddiy aktivlar va h.k.

To'rtinchi tur balans valyutasi teng bo'lganda aktiv va passiv moddalarida o'zgarishlarni keltirib chiqaradi (aktivni minus va majburiyatni teng miqdoriga olib tashlaydi). Ushbu turdagi operatsiyalarga barcha turdagi to'lovlar kiradi kreditorlik qarzi (tashkilot xodimlariga, davlat organlari ijtimoiy xavfsizlik va xavfsizlik, byudjet, etkazib beruvchilar, aktsiyadorlar, uy egalari).