Ǵı Nókis Mámleketlik Pedagogikalıq Institutı Fizika hám Astronomiya oqıtıw metodikası bólimi iii-kurs studenti Demegenov Ilxamnıń fizika oqíTÍw metodlarí HÁm olardíŃ TÚrleri

Ájiniyaz atındaǵı Nókis Mámleketlik Pedagogikalıq Institutı Fizika hám Astronomiya oqıtıw metodikası bólimi III-kurs studenti  Demegenov Ilxamnıń  FIZIKA OQÍTÍW METODLARÍ HÁM OLARDÍŃ TÚRLERI.

Oqitiwshi ha’m oqiwshilardin’ birgeliktegi ha’m o’z-ara baylanisqan islerinde paydalanatug’in oqitiw maqsetlerine erisiw ushin bag’darlang’an jumis usillarina oqitiw usillari delinedi. Fizika sabaqlarinda tu’rli ko’rinislerdegi oqitiw usillari: a’gime, tu’sinik, lekciya, bayanlaw, ma’sele sheshiw, oqitiwshilardin’ oqiwliq penen o’z betinshe islewi, kinofilm ha’m teleko’rsetiwlerden paydalaniw, oqiwshilardin’ soraw, jazba sinew jumislari ha’m basqalardan paydalanadi. M.N.Skatkin ha’m I.Ya.Lerner barliq oqitiw usillarin bes toparg’a bo’ledi (biliw iskerliginin’ xarakterine qaray) tu’sindirip ko’rsetiw (illyustratsiya) usili, reproduktiv (este qalg’anlardi tiklew) usili, mashqalali bayanlaw usili, soraw-juwap (evristikaliq)usili ha’m izertlew usili.

Yu.K.Babanskiy barliq oqitiw usillarin u’sh toparg’a bo’ledi:

• Oqiw-biliw iskerligin sho’lkemlestiriw ha’m a’melge asiriw metodlari;
• Oqiw-biliw iskerligine jag’day tuwdiriw ha’m motivatsiyalaw metodlari;
• Oqiw-biliw iskerliginin’ na’tiyjeligin qadag’alaw metodlari.

Fizikaliq oqitiw a’meliyatinda oqitiw usillarin toparlarg’a bo’liwde to’mendegi u’sh belgige tiykarlanadi:

• Oqiwshilar bilim alatug’in derek;
• Oqitiwshi iskerliginin’ xarakteri;
• Oqiwshi iskerliginin’ xarakteri.

Bul belgilerge tiykarlang’an jag’dayda barliq oqitiw usillari u’sh u’lken toparg’a awizsha, ko’rsetpelik ha’m a’meliy usillar.

Awizsha usilda oqitiwshi tiykarinan so’z arqali ta’jriybe ha’m ko’rgezbe qural ja’rdeminde oqiwshilarg’a bilim beredi. Bul usilda a’ngime, lekciya,tu’sinik, gu’rrin’ telea’ngime, telelekciya, kitap penen islesiw kiredi. Awizsha usilda blim deregi bul so’z.

Awizsha usilda oqitiwshi tiykarinan so’z arqali ta’jriybe ha’m ko’rgezbe qural ja’rdeminde oqiwshilarg’a bilim beredi. Bul usilda a’ngime, lekciya,tu’sinik, gu’rrin’ telea’ngime, telelekciya, kitap penen islesiw kiredi. Awizsha usilda blim deregi bul so’z.

Ko’rgezbeli usilda oqitiwshi qubilis ha’m zatlardi ko’rsetedi. Bunda so’z basqasharaq a’himiyetke iye boladi. So’z ja’rdeminde oqitiwshi oqiwshilardin’ logikaliq oylawlarin ha’m baqlawlarin duris bag’darlap baradi, qubilislardin’ ayriqsha ta’replerin tu’sindirip beredi. Ko’rgezbeli usilda ta’jiriybeler,sxema, su’wret sizilma,diafilm, kinofilmlerdi demonstraciyalaw kiredi.

A’meliy usilda-bul laboratoriya jumisi, fizikaliq a’meliyat, klastan tis ta’jriybe ha’m baqlawlar, tarqatiw materiyallari menen jumis, ma’sele sheshiw basqalar. Bul usildi qollaniw waqtinda oqiwshilar jan’a bilim aliw menen birge ta’jriybe islew, qidiriw, ma’sele sheshiw ha’m teoriyaliq bilimlerdi qollaniw uqiplilig’ina iye boladi.

Metodikaliq usillar (ha’reketler) u’sh uliwma toparg’a bo’linedi:

Metodikaliq usillar (ha’reketler) u’sh uliwma toparg’a bo’linedi:

• Logikaliq
• Sho’lkemlestiriwshi
• Texnikaliq

Qubilis ha’m denelerdin’ tu’rli belgilerin aniqlaw olardin’ uqsasliqlarin ha’m ayirmashilig’in salistiriw, juwmaqlardi ta’riplew, uliwmalastiriw, mashqala qoyiw qusag’an logikaliq usillardan turadi.

Sho’lkemlestiriw usillari ja’rdeminde oqiwshilardin’ diqqatin tu’siniwge ha’m islewge bag’darlanadi. Misali; 1) Taxtada berilgenler jazilg’annan keyin barliq oqiwshilar bir ma’seleni sheshedi. 2) Oqiwshilar kartochkalar boyinsha tu’rli ma’slelerdi sheshedi. 3) Oqiwshilar shinig’iw islep alg’an na’tiyjelerdi avtomatik qurilma menen qadag’alaydi.

Texnik usilda arnawli tarqatpa materiallardan paydalaniladi. Misali didaktik kartochkalar ja’rdeminde ma’seleler sheshiw individual halatqa keltiriledi; frontal ta’jriybeler ushin a’sbaplar tarqatiladi.