" mashinasozlik texnologiyasi" kafedrasi"

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
ISLOM KARIMOV NOMIDAGI
TOSHKENT DAVLAT TEXNIKA UNIVERSITETI
Olmaliq filiali

“ MASHINASOZLIK TEXNOLOGIYASI” KAFEDRASI”

«MASHINA VA MEXANIZMLAR NAZARIYASI» fanidan

KURS IOYIXASI

Bajardi: Xushvaqtova Saodat

Guruh: 1-18 МТ

Qabul qildi: Abduvaliyev U.

Olmaliq - 2020

1 – list: “Planetar reduktor kinematik sxemasini loyihalash”
Shesterniya tishlari soni Z₁ = 22;
G`ildirak tishlari soni Z<sub>2</sub> = 38;
Ilishish moduli m = 10mm;
2 – list: “Kulachokli mexanizmni loyihalash”
Turtkichni maksimal ko`tarish balandligi h_max = 7mm;
Kulachokning ko`tarish burchagi = 100 grad;
Kulachokning qaytish burchagi = 100 grad;
Tezlinish diagrammasi analogi = 1;

_{EVOLVENTA PROFILLI OCHIQ TISHLI UZATMA VA PLANETAR REDUKTOR KINEMATIK SXEMASINI LOYIHALASH}

Берилган:

Бўлиш айланалари радиуслари:
_{ }=_{ }

Асосий айланаларнинг радиуслари:


ғилдирак тишларининг баландлиги:
_{ }
Илашманингбошланғичайланаёйибўйичақадами:

Тишнинг бошланғич айлана ёйи бўйича қалинлиги

ғилдирак тишларининг ботиқлиги айланаси радиуслари:

ғилдирак тишларининг чиқиқлари айланаси радиуслари:

Галтелнинг юмоқланиш радиуси

ўқлараро масофа

Чизманинг узунлик масштаби ни танлаймиз. Бунда тишнинг чизмадаги баландлиги бўлиши керак.

ғилдиракларнинг ва марказлари оралиғини топамиз:

ва марказлар тўғри чизиқ билан туташтирилади, бу марказлардан

радиуслар билан бўлиш айланалари чизилади.
Икки айланининг уриниш нуқтаси дан бўлиш айланаларига уринма чизиқ ўтказилади. Уринма чизиқ , марказлар ва ни туташтирувчи чизиққа тик бўлади.
ва марказлардан

радиуслар билан асосий айланалари чизилади.
Қутб нуқтаси дан уринма чизиқ га бурчак остида асосий айланаларга умумий бўлган уринма чизиқ ўтказилади. Бу уринма чизиқ асосий айланалар ва да уриниш нуқталари ва ни беради. Бунда кесма назарий илашиш чизиғи дейилади.
Ғилдиракларнинг ва марказларидан

радиуслар билан ғилдирак тишларининг чиқиқлари айланаси,

радиуслар билан эса ғилдирак тишларининг ботиқлари айланалари чизилади.
Илашиш чизиғи ни икки ғилдиракларнинг асосий айланаларида думалатиб, қутб нуқтаси дан ўтувчи эвольвента профили чизилади.
Чизмадаги кесма ни тенг қисмларга бўламиз. Масалан, кесма ни тўртта тенг қисмларга бўлиб, кесмаларни оламиз. Илашиш чизиғининг давомида ва тенг кесмаларни ҳам белгилаймиз.
нуқтадан бошлаб, асосий айланада бу кесмаларни тенг , , , шунингдек, , ёйларни белгилаймиз.
Белгиланган нуқталарни ђилдиракнинг маркази билан туташтирамиз. Бу нуқталардан радиус чизиқларига тик, яъни асосий айланага уринма чизиқлар ўтказамиз.
Эвольвентанинг «эвольвентадан ўтказилган нормал чизиқнинг узунлиги асосий айланаси ёйининг узунлигига тенг» деган хоссага асосланиб, эвольвента эгри чизиғини чизамиз. Бунинг учун биринча уринма чизиқда битта кесма, иккинчи уринма чизиқнинг 2 нуқтасидан кесма, учинчи уринманинг 3 нуқтасидан кесма белгилаймиз ва хоказо.
Белгиланган нуқталарни кетма-кет туташтириб, эвольвента чизиғини хосил қиламиз. Иккинчи ғилдирак тишининг профилини ҳам худди шу тарзда чизамиз.
Агар бўлса, тиш профилининг эвольвента бўлмаган қисмини радиал тўғри чизиқ воситасида ғилдирак маркази билан бирлаштириб, хосил бўлган чизиқни тиш ботиқлиги айланаси билан

радиус айлана ёйи ёрдамида туташтирамиз.
Бошланғич айлана ёйи бўйича тишнинг қалинлиги

ни белгилаймиз ва уни тенг икки қисмга бўламиз. Уни ғилдирак маркази билан туташтириб, тишнинг симметрия ўқини хосил қиламиз. Симметрик проекциялаш усулида тишнинг иккинчи эвольвента профилини чизамиз.
Тишнинг бошланғич айлана ёйи бўйича қадами:

га тенг оралиқда қўшни тишларнинг симметрия ўқларини белгилаймиз ва тишнинг профилларини чизамиз.
Иккинчи ғилдирак тишининг профилини ҳам худди шу тариқа чизамиз. Хар бир ғилдиракнинг учтадан тиши чизилади.
Планетар редуктор ҳисоби.
;


; ;


Ўқлар мос келиш шарти;
-> ;
Сателитлар сони қуйидаги тенгламадан аниқлаймиз;

Қўшничилик шарти;

0.86>0.80

Гилдирак тишлар сонини йигиш шартига текширамиз;








Берилган:




Бўлиш айланалари радиуслари:
_{ }=_{ }

Асосий айланаларнинг радиуслари:


ғилдирак тишларининг баландлиги:
_{ }
Илашманингбошланғичайланаёйибўйичақадами:

Тишнинг бошланғич айлана ёйи бўйича қалинлиги

ғилдирак тишларининг ботиқлиги айланаси радиуслари:

ғилдирак тишларининг чиқиқлари айланаси радиуслари:

Галтелнинг юмоқланиш радиуси

ўқлараро масофа

Чизманинг узунлик масштаби ни танлаймиз. Бунда тишнинг чизмадаги баландлиги бўлиши керак.

ғилдиракларнинг ва марказлари оралиғини топамиз:

ва марказлар тўғри чизиқ билан туташтирилади, бу марказлардан

радиуслар билан бўлиш айланалари чизилади.
Икки айланининг уриниш нуқтаси дан бўлиш айланаларига уринма чизиқ ўтказилади. Уринма чизиқ , марказлар ва ни туташтирувчи чизиққа тик бўлади.
ва марказлардан

радиуслар билан асосий айланалари чизилади.
Қутб нуқтаси дан уринма чизиқ га бурчак остида асосий айланаларга умумий бўлган уринма чизиқ ўтказилади. Бу уринма чизиқ асосий айланалар ва да уриниш нуқталари ва ни беради. Бунда кесма назарий илашиш чизиғи дейилади.
Ғилдиракларнинг ва марказларидан

радиуслар билан ғилдирак тишларининг чиқиқлари айланаси,

радиуслар билан эса ғилдирак тишларининг ботиқлари айланалари чизилади.
Илашиш чизиғи ни икки ғилдиракларнинг асосий айланаларида думалатиб, қутб нуқтаси дан ўтувчи эвольвента профили чизилади.
Чизмадаги кесма ни тенг қисмларга бўламиз. Масалан, кесма ни тўртта тенг қисмларга бўлиб, кесмаларни оламиз. Илашиш чизиғининг давомида ва тенг кесмаларни ҳам белгилаймиз.
нуқтадан бошлаб, асосий айланада бу кесмаларни тенг , , , шунингдек, , ёйларни белгилаймиз.
Белгиланган нуқталарни ђилдиракнинг маркази билан туташтирамиз. Бу нуқталардан радиус чизиқларига тик, яъни асосий айланага уринма чизиқлар ўтказамиз.
Эвольвентанинг «эвольвентадан ўтказилган нормал чизиқнинг узунлиги асосий айланаси ёйининг узунлигига тенг» деган хоссага асосланиб, эвольвента эгри чизиғини чизамиз. Бунинг учун биринча уринма чизиқда битта кесма, иккинчи уринма чизиқнинг 2 нуқтасидан кесма, учинчи уринманинг 3 нуқтасидан кесма белгилаймиз ва хоказо.
Белгиланган нуқталарни кетма-кет туташтириб, эвольвента чизиғини хосил қиламиз. Иккинчи ғилдирак тишининг профилини ҳам худди шу тарзда чизамиз.
Агар бўлса, тиш профилининг эвольвента бўлмаган қисмини радиал тўғри чизиқ воситасида ғилдирак маркази билан бирлаштириб, хосил бўлган чизиқни тиш ботиқлиги айланаси билан

радиус айлана ёйи ёрдамида туташтирамиз.
Бошланғич айлана ёйи бўйича тишнинг қалинлиги

ни белгилаймиз ва уни тенг икки қисмга бўламиз. Уни ғилдирак маркази билан туташтириб, тишнинг симметрия ўқини хосил қиламиз. Симметрик проекциялаш усулида тишнинг иккинчи эвольвента профилини чизамиз.
Тишнинг бошланғич айлана ёйи бўйича қадами:

га тенг оралиқда қўшни тишларнинг симметрия ўқларини белгилаймиз ва тишнинг профилларини чизамиз.
Иккинчи ғилдирак тишининг профилини ҳам худди шу тариқа чизамиз. Хар бир ғилдиракнинг учтадан тиши чизилади.
Планетар редуктор ҳисоби.
;


; ;


Ўқлар мос келиш шарти;
-> ;
Сателитлар сони қуйидаги тенгламадан аниқлаймиз;

Қўшничилик шарти;

0.86>0.80

Гилдирак тишлар сонини йигиш шартига текширамиз;