§ 1 Ядро реаксиялари

Ядровий реакциялар. Асосий тушунчалари ва таърифи. Ядро реаксияларининг кнематикаси. Ядро реакцияларида сақланиш қонунлари. Ядровий реакц-ияларнинг кесими чиқиши. Ядро реакцияларининг механизми. Тўғридан-тўғри юз берадиган ядровий реакциялар. Фотоядро ва элекроядро реакциялар. Нейтронлар иштирокидаги ядро реакциялар
§ 7.1 Ядро реаксиялари(қўлёзма)
Икки ва ундан кўпроқ микрозарраларнинг кучли тасирлашишида бошланадиган барча жараёнларга айтилади.
Тор манода оддий ёки мураккаб микрозарралар ( нуклон , дейтрон, пион,  кванти , … ) нинг ядролар билан тўқнашадиган жараёнга ҳам айтилади. Експериментал қурилмаларда тўқнашадиган зарралардан нисбатан тинч тургани нишон бўлади.
Ядровий реаксиялар турли мақсадлар учун керак:
1. Янги заррачалар ядролар ва элементар заррачаларнинг уйғонган ҳолатлари, янги изотоплар хоссалари тўғрисида ахборот олишмумкин
2. Ядро ва элементар заррачаларни тадқиқот қилишнинг асосий усули бу уларнинг тўқнашишини ўрганишҳисобланилади., яни ядро реаксияларини ўрганиш.
3.Амалий муносабатда ядро реаксиялар ички энергияни учун қўлланилиши , худди шундай реактив муносабатлар, радиоактив изотоплар олишучун қўлланилади.
Зарраларнинг зарралар билан, зарраларнинг ядролар билан, ядроларнинг ядролар билан ядро масштабида интенсив таъсирлашуви ядролар таркибини ўзгартишга олиб келса ядро реакциялари амалга ошган бўлади.
Ядро реакциясида энергия, импулс ядрода қайта тақсимланган бўлади. Реакциялар кучли, електромагнит, кучсиз таъсирлашувларга кўра амалга ошиши мумкин.
Реакциялар зарядли, зарядсиз зарралар, фотонлар таъсирлашувларига кўра бўладилар.
Барча реакциялар сақланишқонунларининг бажарилиши билан рўй беради.
Одатда ядро реаксиялари тезлаштирилган заррачалар оқимида ядроларнинг тўқнашишидан кейин юз берадиган жараёнга айтилади.  заррача, нейтрон ва ҳоказо.
Нисбатан тинч турган ядро нишон (А) ядро , заррача эса (а) деб қаралса маҳсулот (продукт) Б ядро ва б заррача ҳосил бўлади. ядро реаксияси символик равишда қуйидагича ёзилади.
А + а = _{ }
Агар (а) катта энергия бўлса (б) нинг ўрнида б1,б2,… бир неча заррача ҳосил қилиши мумкин.
А+а  А+а еластик тўқнашишда бўлган ядро реаксиялари еластик сочилиши дейилади. А(а,а)А ядро таркиби бузилади, ички энергия ўзгармайди.
А+а