Zuhal olmez

TAL‹D, 5(9), 2007, Z. Ölmez
180
29 Kemal Eraslan, “Çağatay Edebiyatı”, s. 169.
30 Kemal Eraslan, 
Alî-Şîr Nevayî Mecâlisü’n-nefâyis I
, Ankara: TDK Yayınları, 2001, s. 70.
31 Ayrıntılı bilgi için bkz. H. F. Hofman, 
Turkish Literature A Bio-Bibliographical Survey
, Bö-
lüm III, Kısım I: Yazarlar, c. V, Utrecht, 1969 s. 153.

---

Sekkâkî tasavvuf şairi değildir. Tasavvuf onda sadece felsefî boyutta kalmış
şiirlerine yansımamıştır. Tasavvufî anlamda yaptığı tek şey, Sufî Hace Muham-
med Pârsâ’ya kasidelerinden birini ithaf etmesidir. Eraslan, Sekkâkî’yi şöyle
değerlendirmiştir: “Kasidelerinde Çağatay edebî dilini ustalıkla kullanması, ga-
zellerindeki incelik ve coşkunluk, onun Çağatay şiirinin kurucularından sayıl-
ması için yeterlidir. Dilinde yer yer arkaik unsurlara rastlanması ise Çağatay
edebî dilinin oluşum halinde bulunduğunu göstermektedir.”
32
Sekkâkî’nin tek eseri olan 
Divan
’ının iki nüshası vardır. İki nüshada da ek-
siklikler bulunmaktadır. Nüshalardan biri, Londra British Museum Ör. 2079’da
kayıtlıdır.
33
Diğer bir nüsha ise, Özbekistan Fenler Akademisinde kayıtlıdır. Her
iki nüshada da eksiklikler bulunmaktadır. Bunların dışında Ayasofya Kütüpha-
nesi numara 4757’de kayıtlı bir mecmuanın 165-167. sayfaları arasında hem
Uygur hem de Arap harfleriyle yazılmış üç gazeli bulunmaktadır.
34
İki nüshası
bilinen divanı Özbekistan’da kiril harfleriyle basılmıştır.
35
Sekkâkî’nin şiirleri ve
edebî yönü Divanının tümü üzerine çalışan Kemal Eraslan tarafından değer-
lendirilmiştir.
36
Çağatay şiirinin gelişmesinde önemli katkıları olan klâsik dönem öncesinin
bir diğer şairi ise 
Mevlânâ Lutfî
’dir. Doğum yeri ve yılı belli olmayan bu şair
hakkında ilk bilgileri Ali Şîr Nevâyî’nin 
Mecâlis’n-nefâis ve Nesâyimü’l-mahab-
be 
adlı eserlerinden ve Devletşah’ın 
Tezkiretü’ş-şuârâ’
sından edinmekteyiz.
Mecâlisü’n-nefâis
’te verilen bilgilere göre; Lutfî zamanının söz ustasıydı, Fars-
ça ve Türkçede benzeri yoktu, ama daha çok Türkçe şiirleriyle tanınmaktaydı.
Türkçe divanı ünlüdür. Şeyh Şehabeddin-i Beyabani’ye intisap etmiş ve ölün-
ceye kadar ona bağlı kalmıştır. 99 yıl yaşadı. 
Zafer-nâme
tercümesinde iki bin
beyitten daha fazla mesnevisi vardır.
37
Yine Nevâyî’nin verdiği bilgiye göre,
Türkçeye manzum olarak çevirdiği 
Zafernâme
müsvedde halinde kaldığı için
pek tanınmamıştır. Bu eser hâlâ ele geçmediği için bilinmemektedir. Doğum
yılı belli olmayan şairin ölüm yılı da 1482 ya da 1492 olarak tahmin edilmekte-
dir. Tezkirelerde verilen bilgilere göre, Herat’a bağlı Kenâr köyünde medfundur.
Bu dönemin en iyi şairlerinden olan 
Lutfî
’nin Çağatay dilini ustaca kullan-
dığı, gazel, kaside ve tuyuglarında edebî açıdan başarılı olduğu, şiirlerinde kul-