Ўзсср олий ва ўрта махсус таълим министрлиги

.лик, ўнлик ва ҳ. к.) да тасвирланган сонлар устида амаллар
«Зажаради; ҳисоб натижаси яна бирор саноқ системасида ёзи-
«лади. Ҳисобнинг аниқлиги машина сўзи разрядларининг миқ-
дорига боғлиқ. Тарихда биринчи рақамли ҳисоблаш воситаси
«аддий чўтдир.
Энг содда рақамли ҳисоблаш машиналарига ҳисоблаш ж а-
|раёни қўл билан бошқариладиган 
машиналар — арифмометр,
аславишли ярим автомат ва автомат машиналар киради. Бу
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

машиналар дастлаб электромеханик элементларда қурилган
бўлса, сўнгги вақтда улар электрон элементларда қурилмоқда.
Бу машиналарда арифметик амаллар нисбатан тез бажарили-
шига қарамасдан, ҳисоблаш жараёни механик принципга асос-
лангани сабабли ҳисоблаш тезлиги унча катта бўлмайди. Ш у-
нингдек, турли хил статистик, бухгалтерлик ва молия-банк
ҳисоблашлари учун 
ҳисоб-аналитик маишналари
ишлатилади.
Бундай машиналар ўзида доимий жойлаштирилган маълумот-
лар орқали ҳисоблашларни автоматик равишда баж аради.
Ҳозирги ваҳтда кенг қўлланиладиган 
раҳамли ҳисоблаш
машиналари — бу универсал электрон-ҳисоблаш 
машиналари
(қисқача ЭҲМ )дир. Бу машиналарда ҳисоблаш жараёни бош-
қариш программаси ёрдамида автоматик равишда олиб бори-
лади. ЭҲМ лар инсоннинг илмий фаолиятидаги катта меҳнаг
талаб қиладиган жараёнларни автоматлаштиришнинғ энг му-
каммал намунасидир. ЭҲМ турли арифметик ва мантиқий
амалларни катта тезликда ва катта аниқликда баж аради. Про-
граммалаштириш ва автоматлаштириш учун бу машиналарда
катта имкониятлар мавжуд бўлиб, дастлабки маълумотларни,
программаларни, оралиқ ва охирги натижаларни сақлаш учун