Zoopsixologiya va qiyosiy psixologiyaga kirish. Hayvonlar psixik faoliyatining umumiy tavsifi

Tadqiqotlar .shuni ko’rsatadiki, maymunlaming bolalari sut bergan onadan ko’ra, sut bermasa ham matodan yasalgan onani afzal ko’rishadi. Matodan yasalgan onalar maymunlarda xavfsizlik va ishonch hissini uyg’otadi.

• Tadqiqotlar .shuni ko’rsatadiki, maymunlaming bolalari sut bergan onadan ko’ra, sut bermasa ham matodan yasalgan onani afzal ko’rishadi. Matodan yasalgan onalar maymunlarda xavfsizlik va ishonch hissini uyg’otadi.
• Biroq yuksak taraqqiy etgan katta maymunlaming instinktiv xatti-harakati, bir hujayrali hayvonlar instinktidan jiddiy farq qiladi. Yuksak taraqqiy etgan maymunlar (jumladan shimpanze)da xatti-harakatning uya qurishdek tug’rna shakii mavjuddir.
• Tabiiy sharoitlarda ular har kuni daraxtlarda shox-shabalardan uya qurishadi. Kuzatishlar shuni ko’rsatadiki, maymunlar uya qurishda, materiallarni tanlash chog’ida amaliy tahlilga binoan ish ko’radilar.
• Tadqiqot jarayonida maymunlarning binokorlik "faoliyati" kemiruvchilar (kalamush)ning uya qurishi bilan taqqoslab ko’rildi. Qattiqligi turlicha materiallar, jumladan, daraxt shoxlari va qoqoz mavjud b’lgan holda shimpanze va kalamushlar ham uyani bir xil tipda, ya'ni uyaning asosiy qismini qattiq materialdan yasab, ichiga ancha yumshoqroq niaterial to’shaydi

Agar shimpanze va kalamushga faqat yumshoq materiai berilsa, u holda ikkalasi ham uyani shu materialdan qurishga tushadi. Lekin ular tavsiya qilingan materialdan uyalarini yasab bo’lganlaridan keyin uJarga ancha dag’alroq material berilsa, u holda hayvonlaming reaksiyaiarida darhol sifat farq ko’rinadi. Shimpanze ancha dag’al materialga ega bo’lganidan keyin shu zahotiyoq uyasmi qayta qurishga kirishadi.

• Agar shimpanze va kalamushga faqat yumshoq materiai berilsa, u holda ikkalasi ham uyani shu materialdan qurishga tushadi. Lekin ular tavsiya qilingan materialdan uyalarini yasab bo’lganlaridan keyin uJarga ancha dag’alroq material berilsa, u holda hayvonlaming reaksiyaiarida darhol sifat farq ko’rinadi. Shimpanze ancha dag’al materialga ega bo’lganidan keyin shu zahotiyoq uyasmi qayta qurishga kirishadi.
• Yumshoq materialdan qurilgan inshoatini bir chekkaga surib qo’yadi va ancha dag’ai materialdan uyaning asosinl qura boshlaydi. Shundan keyingina u yumshoq materialdan foydaianadi, uoi uyasining ichki yuzalariga to’shaydi, kalamushlarda ham xuddi shunga ovxshash vaziyatni ko’rishni davom ettiradilar, dag’al materialni yumshoq material ustidan tushay beradilar, Shunday qilib, uya qarish maymunlarda garchi instinktiv faarakatiar natijasida amalga oshirilgan bo’lsa, ham bu harakatlar tashqi shart-sharoitlar hisobiga olingan holda yuz beradi.