Zooinjeneriya

2. Populyasiya va sof liniya tushunchasi 

Migratsiya  protsessi  populyasiya  qisimlarining  ко’chib  yurishida 

yaqqol  ko’zga  tashlanadi.  Bu  xodisa  kishilarda  qon  gruppalaripi 

boshqaruvchi AVO genlarining tarqalishini o’rganishda yaxshi o’rganilgan. 

Osiyo  qit’asida  yashovchi  kishilarda  V  geni  lconsentratsiyasi,  Evropada 

yashovchilarda zsa A geni konsentratsiyasi ko’p uchraydi. Bunday farqning 

yuzaga  kelish  sababi  500-1500  yillarda  Osiyo  sharqidan  g‘arbga  tomon 

kishilaming katta ko’lamda ko’chishi, ya’ni migratsiya bo’lgan degan fikrlar 

mavjud.  Populyasiyadarda  genlar  miqdorining  tasodifiy  o’zgarib  turishi 

protsesslarini  1931  yilda  N.P.Dubinin  va  D.D.Romashevlar  genetiko-

avgomatik protsesslar va amerika genetigi Rayt genlar dreyfi (ko’chish) deb 

atadilar. 

Genetika-avtomatik 

protsesslar 

yordamida 

hayvonlar 

---

populyasiyalarining  genetik  tarkibi  sezilarli  darajada  tez  o’zgarib  ketishi 

mumkin.  Ayniqsa  bu  jarayon  alohidalashgan  (izolyasiya  qilingan) 

organizmlarda yaqqol namayon bo’ladi. 

Umuman olganda populyasiyaning qayta shakllanishi tabiiy tanlash va 

genetika-avtomatik jarayonlar tufayli yuz beradi. 

Populyasiyalaming 

saqlanishi 

ulaming 

muhitga 

moslashish 

(adaptatsiya) 

genetik  mexanizmiga  bog‘liq.  Erkin  chatishuvchi 

populyasiyalardagi individlar doimo o’zaro genlar almashinishi natijasida bir 

xil genetik sistemaga ega bo’lgan o’z-o’zidan boshqarish xususiyatiga ega 

bo’ladi.  O’z-o’zini  boshqarish  tufayli  populyasiyalar  evolyusiya  faktorlari 

ta’sirida buzilgan gen chastotalari tiklanadi. Bunga genetik yoki populyasiya 

gomeostazi deyiladi. Gomeostaz tufayli populyasiya muhitga moslashuvchi 

genetik  strukturasini  saqlab  turadi.  Bunday  hoi  populyasiyada  allellar 

chastotasining  genetik  turg‘unligining  tiklanib  turishi,  geterozigotlik  va 

polimorfizm,  mutatsion  bosim  va  uning  yo’nalishi  tufayli  yuz  beradi. 

Populyasiyadagi  yuqori  geterozigotlik  organizmdagi  duragay  va  geterozis 

kuchining yuzaga chiqaradi,ulaming hayotchanligi va pushtliligini oshiradi. 

Populyasiyadagi  genetik  gomeostaz  mexanizmlaridai  yana  biri  ulaming 

polimorf  tuzilishidir.  Polimorfizm  deyilganda,  populyasiyada  bir  vaqtning 

o’zida  ikki  va  undan  ortiq  genetik  va  fenotipik  farq  qiluvchi  formalaming 

yashashiga tushuniladi.