Зохидова Гулхумор

Fikrlashni asosiy strategiyalari

Sintezator
1. Ochiq qarama-qarshilik
2. Esankiratib qo‘yadigan savol va javoblar
3. «Tashqi kuzatuvchi» ni tutgan o‘rni
4. Ziddiyatlar inkubatsiyasi
5. «Agar shunday bo‘lsachi» usulida xayol qilish

Idealist

1. Hamma narsaga qiziqish
2. «Uzoqni ko‘rish»
3. Maqsad va mezonlarni aniqlash
4. Tayyor narsaga quloq solish
5. Kelishuvga eltuvchi vositalarni izlash
6. Insoniylikni siyosatdan yiroqligi
Pragmatik
1. Qisman yondashuv
2. Tajriba va yangilik
3. Tez javob izlash
4. Andishali fikrlash
5. Marketingli yondashuv
6. Imkoniyatlarni rejalashtirish
Analitik
1. Variantlarni sistematik tahlili
2. Qo‘shimcha ma’lumotlar izlash
3. Konservativ ko‘zbo‘yamachilik
4. Xolatni taktik fikrlash
5. Detallarga konstruktiv e’tibor
6. Sintez orqali analiz

Realist

1. «Nima?, Qaerda?, Qachon? va Qanday?, Nimaga? hamda Nima uchun?»
2. Manbalarni inventrizatsiyalash
3. Amaliy natijalarga intilish
4. Soddalashtirish
5. Mutaxassislar fikriga tayanish
6. O‘tkir tuzatish
Hozirgi davr fuqarolarining ongiga mustaqillik, Vatanparvarlik, sadoqat tushunchalari singdirish, ularni kelajakdagi buyuk davlatning munosib farzandlari qilib kamol toptirish zamon talabidir. «Mustaqillik xavosidan bir bora ko‘ksini to‘ldirib nafas olgan, tanlash taraqqiyot va farovonlik yo‘lining to‘g‘riligiga ishonch hosil qilgan har qaysi odam va butun bir xalq hech qachon o‘z e’tiqodidan qaytmaydi», - deb ta’kidlaydi. I.Karimov.
Biz bolalarimizni chin ma’noda jahon bilan baxslasha oladigan o‘ktam, dili va tilidan odamlar ozor chekmaydigan, sharqona adob-ahloqli, ammo xaqini birovga bermaydigan ham jisman, ham aqlan va ham ruhan sog‘lom bardam qilib tarbiyalashimiz lozim bo‘lsa, anu shu yo‘ldan borishimiz kerak. Ular Farobiy, Ibn Sino, Mirzo Ulug‘bek kabi ulug‘ bobolarimiz merosini ham o‘rgansin, ham bahra olsin, zamonga munosib farzandlar bo‘lib etishsin.
Umuman olganda, ma’naviyatimizni yanada yuksaltirish mamlakatimiz va jamiyat taraqqiyotining ustivor yo‘nalishi deb belgilangan ekan, istiqlol yo‘llarida amalga oshirilgan jahonshumul ishlar uzluksizlikda davom etadi va bu, o‘z navbatida ma’naviy taraqqiyotimizni, yangi sifat bosqichiga ko‘taradi, deb aytishimiz uchun to‘la asos beradi.

Xulosa
Talabalar narsa va hodisalar, voqelikni to‘g‘ri, oqilona, omilkorlik bilan aks ettirish, ijtimoiy hayot talabi va ehtiyojlarini anglash, ongli ravishda fikr yuritish faoliyatini tashkil qilish va boshqarish imkoniyatiga egadirlar. Ularda ta’lim jarayonida tafakkurning diskursiv va refleksiv sifatlarini shakllantirish ilmiy, ijodiy tafakkurni vujudga keltiradi. Buning uchun ularni mustaqil bilim olish faoliyatini to‘g‘ri uyushtirish va boshqarishga o‘rgatish yuksak samaraning kafolatidir.

Sog‘lom fikrlay oladigan yosh avlodda sof ruhiy xolat, go‘zal psixologik qiefa bo‘lishi ham tabiiydir. Biroq, ana shunday guzal psixologik qiyofa kelib chiqish, yaratilishini ilmiy asoslash, ularni rivojlanish dinamikasini o‘rganish hamda bu jarayonga ta’sir qiluvchi omillarni ahamiyatini aniq ilmiy uslublar yordamida yoritib, buyuk kelajak uchun bashorat qilish hozirgi kunimizdagi muhim vazifalaridandir.
YAngi davr, yangi sharoit ruhidagi inson psixologiyasini shakllanishi dinamikasini bilish, amaliy jihatdan jamiyatimiz fuqarolarining dunyoqarashini zamon talabi darajasiga mos ravishda shakllantirish, yoshlar tarbiyasini yanada samaraliroq qilish, ta’lim muassasalarining ta’lim-tarbiya ishlarida yangidan-yangi maqbul imkoniyatlarini qidirib topish ishni jonlantiradi.
Tavsiyalar

1. 
   Ta’lim muassasalarida talabalarning yoshiga mos ravishda mustaqil tafakkurni rivojlantirishning differensial pedagogik, psixologik dasturini yaratish;
   
2. 
   O‘quv dasturlari darslik va qo‘llanmalarda mustaqil tafakkurni rivojlantiruvchi materiallarni teran aks ettirish;
   
3. 
   Talaba yoshlar bilan mustaqil tafakkurni rivojlantiruvchi bahs, munozara, suhbatlar uyushtirish;
   
4. 
   Talabalar bilan mustaqil tafakkurni rivojlantiruvchi treninglar tashkil etish;
   
5. 
   YOshlarda mustaqil tafakkurni rivojlantiruvchi ko‘rsatmalarni, ommabop risolalar, bukletlar, ilmiy ommabop maqolalarni chop etish.
   

Ilova
«Tafakkur uslubi» so‘rovnoma

Ko‘rsatma: Bu so‘rovnoma siz afzal ko‘radigan tafakkur turini tanlashga, shuningdek, savol berish va qaror qabul qilish usulini tanlashga yordam beradi. Sizga taklif qilinayotgan javoblar tanlovida to‘g‘ri yoki noto‘g‘risi yo‘q. Siz o‘z fikringizni o‘ziga xos xususiyatlari haqida qanchalik aniq xabar bersangiz, siz maksimal (yuqori daraja) foydali informatsiya olasiz.
Ushbu so‘rovnomani har bir punkti tasdiqlardan iborat bo‘lib, ularning besh imkoniyat xotimasi davom etadi. Sizni vazifangiz sizga to‘g‘ri kelgan darajani ko‘rsatishdir. So‘rovnoma varaqasidan kvadaratchalarga 5,4,3,2 yoki 1 o‘zingizga to‘g‘ri kelgan xotima ko‘rsatuvchi darajaga qo‘ying. Besh xotimasi bo‘lgan ushbu guruhdagi har bir son faqat bir marta foydalanilishi kerak.
Agar sizga 2 yoki undan ortig‘i to‘g‘ri kelsa ham siz ularni tartibga solishga harakat qiling. Guruhdagi besh xotimadan har biri o‘z raqamini olishi kerak: 5,4,3,2,1.
A. Odamlar o‘rtasida fikrlar asosida ziddiyat bo‘lganida, men shu tarafni afzal ko‘ramanki, qaysiki:
1. Ziddiyatni aniqlab, uni ochiqchasiga ifodalaydigan
2. Hammadan yaxshi ideal va qadriyatlarga to‘xtalib o‘tadigan
3. Hammadan yaxshi meni shaxsiy qarashlarim va tajribani ifodalaydigan
4. Xolatga mantiqan va izchil yondoshadigan
5. Dalillarni qisqa va ishonarli bayon etadigan.
B. Men guruh tarkibida loyiha ustida ishlashni boshlaganimda men uchun eng muhimi:
1. Bu loyiha maqsad va ahamiyatini tushunish
2. Ushbu loyixani qanday ishlab chiqarishni aniqlash
3. Ishchi guruh a’zolarini maqsad va foydali tomonlarini ochish
4. Bu loyiha bizni guruhimizga qanday foyda keltirishini tushunish
5. Loyixa ustida ishlash tashkillanishi va ishlatish
V. Umuman aytganda, men yangi fikrlarni yaxshi o‘zlashtira olaman, qachonki, men:
1. Ularni joriy va kelajakdagi mashg‘ulotlarim bilan bog‘lay olganimda
2. Ularni aniq bir vaziyatda qo‘llay olganimda
3. Ularga diqqatimni qaratganimda va ularni to‘la tahlil qilganimda.
4. Ularni o‘rganib qolgan fikrlar bilan qanchalik o‘xshashligini tushunganimda.
5. Ularni boshqa g‘oyalarga qarama-qarshi qo‘ya olganimda.
G. Men uchun kitobdagi yoki maqoladagi grafiklar, sxemalar, chizmalar odatda…
1. Matndan foydaliroq, agar ular aniq bo‘lsa.
2. Foydali, agar u muhim faktlarni ravshan ko‘rsatsa
3. Foydali agar ular matndagi masalalarni ko‘tarsa
4. Foydali agar ular matn bilan mustaxkamlansa va tushuntirilsa
5. Boshqa materiallardan ko‘p ham, oz ham foydali emas
D. Agar menga birorta tadqiqot o‘tkazishni taklif qilsalar men, albatta … boshlagan bo‘lar edim:
1. Uni keng ma’nodagi o‘rnini aniqlashdan
2. Men uni o‘zim bajara olamanmi yoki menga yordam kerak bo‘lishi mumkinligini aniqlashdan.
3. Keladigan natijani o‘ylash va taklif kiritishdan.
4. Ushbu tadqiqotni o‘tkazish haqiqatdan ham zarurmi, yo‘qligi haqida qaror qilishdan.
5. Muammoni imkoni boricha to‘laroq va aniqroq ifodalashdan.
E. Agar menga birorta tashkilotdan unga dolzarb muammolariga tegishli bo‘lgan axborot uni a’zolaridan to‘g‘ri kelsa, men afzal ko‘rgan bo‘lardim.
1. Ularni har biri bilan yakka uchrashishni va ularga konkret savollar berishni.
2. Umumiy yig‘ilish o‘tkazish va ulardan o‘z fikrlarini aytishlarini.
3. Ularni kichik guruhlarga bo‘lib umumiy savollar berishni
4. Mavqeli odamlar bilan uchrashishni va ularni qarashlarini aniqlashni.
5. Tashkilot a’zolaridan o‘zlarida bor ma’lumotlarni, yaxshisi yozmalar berishni.
J. Ehtimol, men biror narsani to‘g‘ri, xaqiqiy deb hisoblardim, agar shu «biror narsa» bo‘lsa:
1. Oppozitsiyaga qarshi tura olgan bo‘lsa, qarshi yondoshuvlarga bardosh bergan bo‘lsa
2. Men ishonadigan boshqa narsalar bilan mos tushsa
3. Amalda tasdiqlangan bo‘lsa
4. Mantiqiy va ilmiy isbotlangan bo‘lsa
5. Faktni shaxsan tekshirib bo‘lsa.
Z. Agar men bo‘sh vaqtimda jurnal maqolasini o‘qisam, u albatta bo‘ladi:
1. Birovlarni o‘z shaxsiy yoki ijtimoiy muammolarini echa olganligi haqida
2. Siyosiy yoki ijtimoiy musobaqaga bag‘ishlangan.
3. Ilmiy yoki tarixiy tadqiqot haqida xabar
4. Qiziq odam yoki xodisa haqida
5. Qiziq hayotiy tajriba haqidagi mubolag‘asiz habar.
I. Men ish haqida xisobot yozayotganimda hammadan ko‘ra e’tibor beraman:
1. Xulosani shaxsiy tajribamga yaqin qilib
2. Ushbu tavsiyalarni bajarilish imkoniyatlariga
3. Natijalarni ishonchliligi va asoslanganligiga
4. Mualif tomonidan ishni maqsadi va vazifalarini tushunishiga
5. Berilganlar izohiga.
K. Oldimga vazifa qo‘yilganda men birinchi navbatda – shuni bilishni xohlayman:
1. Ushbu masalani echimini eng yaxshi uslubini
2. Kimga va qachon ushbu masala echilishi kerak
3. Nima uchun ushbu masalani echish zarur
4. Uning echimi keyingi masalalarni echishga ta’sirini
5. Ushbu masalani echishdan qanday foyda to‘g‘ridan-to‘g‘ri va darxol keladi.
L. Odatda men biror yanglik yaratish haqida eng ko‘p narsani quyidagini sharofati bilan deb bilaman:
1. O‘zim uchun menga tanish bo‘lgan boshqa narsa bilan qanday bog‘liqligini aniqlab olish bilan
2. Ishni iloji boricha erta bajarganligim
3. Ishni qanday qilish haqida boshqa nuqtai nazarlarni eshitishim
4. Buni qanday bajarilishini ko‘rsatib beruvchi odamni borligi
5. Buni qanday qilish kerakligini batafsil tahlil qilishim.
M. Agar men sinovdan o‘tishim yoki imtihon topshirishimga to‘g‘ri kelib qolsa, men afzal ko‘rardim:
1. Predmet bo‘yicha ob’ektiv muammoli yo‘naltirilgan savollarni bo‘lishini
2. Boshqa sinovdan o‘tayotganlar bilan muhokama qilishni
3. O‘zim bilgan narsani og‘zaki bayon qilish va ko‘rsatishni
4. O‘zim o‘rgangan narsani qanday qo‘llaganligim haqida erkin formada ma’lumot berishni
5. Savol tarixini nazariyasi va uslubini qamrab oluvchi yozma xisobotni
N. Metallurgni hurmat qiladigan alohida fazilatli odamlar:
1. Taniqli filosof va olimlar
2. YOzuvchi va o‘qituvchilar
3. Xizmat va siyosiy doira yo‘l boshchilari
4. Iqtisodchi va injenerlar
5. Fermerlar va injenerlar
O. Umuman aytganda, men nazariyani foydali deb bilaman, agar u:
1. Men oldin o‘zlashtirgan boshqa nazariyalarga qarindosh tuyulsa
2. Narsalarni menga yangi bo‘lgan tarzda tushuntirsa
3. Ko‘p o‘zaro bog‘liq holatlarni sistematik tushuntira olsa
4. Meni shaxsiy tajribam va kuzatishlarimni oydinlashtirishga xizmat qilsa
5. Konkret amaliy ilovaga ega bo‘lsa
P. Men munozarali savol bo‘yicha maqola o‘qiganimda _________ bo‘lishini xohlayman.
1. Tanlangan nuqtai nazarimga ko‘ra imtiyozlar ko‘rsatilsa
2. Muxokama davrida barcha faktlarni bayon etilishini
3. Ko‘rilayotgan tortishuvning masalalari mantiqan va izchil tasvirlanishini
4. Muallif ochiq aytgan fikrlar qiymatini aniqlanishini
5. Tortishuvli masalani har ikkala tomoni va ixtilofni mohiyatini ravshan yoritilishini.
R. Bevosita faoliyat doirasidan tashqaridagi kitobni o‘qiganimda, buni asosan shuni oqibatida qilaman:
1. O‘z mutaxassisligim bo‘yicha bilimimni takomillashtirishga qiziqqanligim uchun.
2. Xurmatli shaxs tomonidan foydali deb tavsiya qilinganligi uchun.
3. Umumiy zakovatimni oshirish uchun.
4. Ko‘ngilga urmasin uchun shaxsiy faoliyatdan chiqish istagi.
5. Alohida fan haqida ko‘proq bilishga intilishim.
S. Men birorta texnik muammoga birinchi marta yaqinlashganimda men anig‘i…
1. Uni yana ham kengroq muammo yoki nazariya bilan bog‘lashga harakat qilaman.
2. Bu muammoni engish yo‘llari va usullarini o‘ylayman
3. Uni echishni muqobil usullarini o‘ylayman
4. Bu muammoni, balki boshqalar allaqachon echgan usullarini izlayman.
5. Uni echish uchun eng yaxshi muolajani topishga harakat qilaman.
T. Umuman aytganda, men ko‘proq moyilman:
1. Ishlaydigan mavjud uslublarni topishga va ularni qanchaki, ko‘proq ishlatishga
2. Turli xildagi usullarni birga ishlashi ustida bosh qotirishga.
3. YAngi va mukammalroq yangi uslublarni topishga
4. Mavjud uslublarni yaxshiroq va yangicha ishlashga majbur qilish usullarini topishga
5. Qanday va nima uchun mavjud uslublar ishlashi shart ekanligini anglab olishga.
Javoblaringiz uchun tashakkur! Endi, qo‘ygan raqamlaringizni ball sifatida formulaga soling.