Áziz oqıwshılar! Sizler informatika páni, informaciya hám infor

–
••
–
•
– –
•
– 
•
 – – – –
•
Bir tárepten, Morze usılında belgilerdiń hárqıylı basqa belgiler 
menen hám de olardıń birneshewi menen beriliwi usı usıldıń keń 
qollanılıwına kesent etse, ekinshi tárepten, onıń tek eki belgi — 
noqat hám tireden ibaratlıǵı — onı texnikalıq qurallarda qollanıw 
imkaniyatın beredi. Morze usılı turaqlı emes kodlaw usılına, tómen-
degi usıllar turaqlı kodlaw usılına mısal boladı.

---

20
Informaciyanı kodlawdıń jáne bir eń ápiwayı usılı
tártiplengen 
álipbe
usılı bolıp, onda álipbedegi háriplerdi olardıń tártibin kórse-
tiwshi sanlar menen kodlawdan ibarat:
A
B
D
E
F
G
H
I
J
K
L
M
N
O
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
13
14
P
Q
R
S
T
U
V
X
Y
Z
Ch
O‘
Sh
G‘
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
Tártiplengen álipbe usılında hárbir háripke 2 belgiden ibarat kod 
sáykes qoyılǵan. Mısalı, ózbek tilinde «Bugun havo issiq» degen 
informaciya tómendegi kóriniske iye boladı:
02 20 06 20 13 07 01 21 14 08 18 18 08 16
Bul usılda irkilis belgileri hám basqa kerekli belgilerdi de óz 
aldına kodlap, tekst jazıwda paydalanıw múmkin. Álipbe hárip-
lerin kodlawdıń basqa usılları da bar. Mısalı, tómendegi kodlawdı 
qaraymız:
A
B
V
G
D
J
Z
I
Y
K
L
M
N
E
12
03
16
14
04
25
20
11
31
24
19
07
27
05
O
P
R
S
T
U
F
X
Ch
Sh
Q
H
G‘
O‘
17
08
22
28
10
18
23
29
02
13
21
34
01
06
Bul