Зиѐвуддин Раҳим, Одилхон қори Юнусхон ўғли

“Киши 
гуноҳлари туфайли ўзига келаѐтган ризқдан маҳрум бўлади. Қадарни фақат дуо қайтаради. Умрни 
фақат яхшилик узайтиради”
(Ибн Можа, Аҳмад, Ҳоким, Ибн Ҳиббон, Табароний ривоят қилган. Ривоят 
лафзи Ибн Ҳиббонга тегишли. Бу – ҳасан ҳадис
6
). 
Ушбу ҳадисда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам учта масалани баѐн этмоқдалар: 
“Киши гуноҳлари туфайли ўзига келаѐтган ризқдан маҳрум бўлади”. 
Агар “киши”дан мурод “мўмин киши” бўлса, айтиш мумкин, мўмин банда гуноҳ иш қилса, ўзига 
келаѐтган ризқ баракасидан айрилади. Гуноҳи ювилиши учун шундай бўлади. Аммо кофир гуноҳ қилса-
қилмаса, фарқи йўқ. Унга мана шу дунѐнинг ўзида неъматлар тўла-тўкис берилади. Гуноҳлар ундан ризқни 
тўсмайди. 
Ҳеч бир банда ризқ-насибасиз қолиб кетмайди. Гарчи ер билан осмон ораси тўладиган даражада 
гуноҳ қилсаям. Акс ҳолда кофир, мушрик, осий бандаларга зиғирчаям мол-дунѐ берилмасди. Бунинг 
тасдиғи ўлароқ айтиш мумкин, дунѐ неъматларининг кўп қисми мусулмон бўлмаганлар қўлида тўпланган. 
“Қадарни фақат дуо қайтаради”.
Аллоҳ таоло келажакда содир бўладиган барча ҳодисаларни Лавҳул маҳфузда битиб қўйган. Биз 
бунга шак-шубҳасиз имон келтирамиз. Бир тарафдан кишида шундай савол туғилиши мумкин: “Ваҳоланки, 
Аллоҳ таоло қандай ишлар содир бўлишини олдиндан белгилаб қўйган экан, унда дуо қилишдан нима 
фойда бор? Киши дуо қилса-қилмаса, тақдирига битилган яхшилик ѐки ѐмонлик барибир келаверади-ку?!” 
Бу саволга Абу Ҳомид Ғаззолий шундай жавоб беради: “Шуни бил, тақдирингга битилган 
мусибатлар дуо билан қайтарилади. Дуо кулфатни, балони даф этади, раҳмат ва барака келтиради. Қалқон 
сен тарафга учиб келаѐтган пайконни тўсиб қолганидек, дуо ҳам бошингга тушадиган кулфатларни 
аритади”. 
Умар розияллоҳу анҳу Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламдан ривоят қилади: “Кимга дуо 
қилиш неъмати берилган бўлса, унга раҳмат эшиклари очилибди. Зеро, дуо тушган-тушмаган нарсаларда 
(яъни, бало-офатлар олдини олишда, хайр-барака ѐғилишида) фойда беради. Қазони фақат дуо қайтаради. 
Шундай экан, сиз ўзингизга дуо қилишни лозим тутинг!” (Термизий ривояти).