Зиѐвуддин Раҳим, Одилхон қори Юнусхон ўғли

 َردْ ِه ِأدْيَلَع َسْيدَل َردََْحََ ُأدُّمَُ ُ َُدِلَر َنيدَلْنِنا َّنَِدَف يََُءدُسوُفُز ْتَزَّزَهَدر يَم ِقْزّْرلا ْنِم يَلَئْيَدر َلا
 َّلدََُو َّزدَع ُللها ُأدُهُزْرَدط َّمدُُ 
ُنْبا ُهاَوَر
اَّبِح ُنْباَو ُّ ِنِاَرَػبَّطلاَو ْوَجاَم
َف.
Холиднинг икки ўғли Ҳабба ва Савоъ розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади:
“Расулуллоҳ 
соллаллоҳу алайҳи ва саллам ҳузурларига борсак, бир нарсани тузатаѐтган эканлар. Шунда биз у 
зотга ѐрдамлашдик. Сўнг Расулуллоҳ: “Токи ҳаѐт экансиз, зинҳор ризқдан умид узманглар. Чунки, 
инсонни онаси қип-қизил 
(гўшт)
ҳолида туққанида устида либос бўлмайди. Кейин Аллоҳ уни 
ризқлантиради”, дедилар”
(Ибн Можа, Табароний, Ибн Ҳиббон ривоят қилган
3
).
Ривоятга кўра, Ҳабба билан Савоъ розияллоҳу анҳумо Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам 
олдиларига боришганида у зот бир юмуш билан банд эканлар. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам 
улуғ пайғамбар бўлишларига қарамай ўта камтар эдилар: уйда рўзғор ишларини ўзлари бажарар, ҳатто 
муҳтарама оналаримизга кўмаклашардилар. 
Набий соллаллоҳу алайҳи ва саллам иш билан бандликларини кўрган Ҳабба ва Савоъ розияллоҳу 
анҳумо у зотга қарашиб юборишди. Шунда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам иккисига: “Токи ҳаѐт 
экансиз, зинҳор ризқдан умид узманглар”, деб тайинладилар. 
Яъни, ризқ ҳақида кўнглингиз хотиржам бўлсин, ҳеч қачон Аллоҳ ризқ беришидан ноумид бўлманг. 
Ҳар бир банданинг ўзига ажратилган насибаси бор. Ахир банда онаси қорнидан қип-қизил гўшт ҳолида 
тушгач, Аллоҳ унга ризқ бериб мукаммал инсонга айлантиради-ку! Шундай экан, ҳалол йўллар билан ризқ 
топинглар. 
2
Ривоят санадида Атийя Авфий бор. У заиф ровий, лекин ишончли ҳам саналган (Ҳайсамий, “Мажмауз завоид”). 
3
“Завоид” китобида айтилишича, ушбу ривоят санади саҳиҳ. Саллом ибн Шураҳбилни Ибн Ҳиббон ишончли ровийлар 
қаторида зикр этган. У ҳақида бирон гап айтган одамни кўрмадим. Санаддаги қолган кишилар ишончли (Нуриддин Синдий, 
“Ҳошиятус синдий”). 
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

6 
Мавзудан хулоса чиқарадиган бўлсак
: 
1. Ҳар бир банда ризқи азалда Аллоҳ тарафидан белгилаб қўйилган. Ана ўша ризқ бандага етиб 
келади. 
2. Ризқ бандани худди ажалидек қидириб топади. 
3. Ризқ келишида касб-ҳунар воситадир. Чунончи, “Касбим мени боқяпти”, деб эътиқод қилиш тўғри 
эмас. Аслида Аллоҳ белгилаб қўйган ризқ ана ўша касб-ҳунар сабабидан эгасига етиб боради. 
4. Ер, сув, ҳаво бандага ризқ келишида восита қилиб қўйилган. Аммо, айримлар деҳқончилик 
маҳсулотларига “табиат инъомлари” деб қарайди. Баъзи одамлар онгига “табиат бизни боқади” деган 
нотўғри тушунча сингиб қолган. Аслида ер ҳам, сув ҳам Аллоҳнинг изни билан бандаларга ризқларини 
чиқаради. Бу иккиси ризқланишимиз учун бир восита холос, ризқимиз Аллоҳ даргоҳидан келади. Бизнинг 
эътиқодимиз шундай.