Зиѐвуддин Раҳим 2 бисмиллаҳир роҳМАНир роҳийм!

саждани мукаммал қилинглар! Аллоҳга қасамки, сизлар рукуъ ва сажда қилганингизда 
орқамдан ҳам кўриб тураман”, деганлар (Бухорий, Муслим ривоят қилган. Ривоят лафзи Муслимга 
тегишли). 
Бу гапни айтишдан мақсад нима? Албатта, намозхонларни сергакликка ундаш, ибодатни чала-
чулпа бажаришдан қайтаришдир. 
Саҳобалар намозда қандай туришлари, рукуъни, саждани қай тарзда адо этишлари Аллоҳнинг 
Пайғамбарига, одам зурриѐтидан бир инсонга махфий қолмас экан, Аллоҳга қандай махфий қолсин?.. 
َةَرْػيَرُي ِبَِأ ْنَع
ُىْهَع ُللا َيِضَر
َؿ َق
:
ُؿوُسَر َهِب ىَّلَص
ِللا
َؿ َوَػف َؼَرَصْنا َُّثُ ًمْوَػي 
: 
َلُف َي
َلَأ ُف
َلَص ُنِسُُْ
َكَت
َلَأ
ُي ََّنَِّإَف يّْلَصُي َفْهَك ىَّلَص اَذِإ يّْلَصُمْلا ُرُظْهَػي
ُل ِللاَس ّْنِِإ ِىِسْفَػهِل يّْلَص
َّيَدَي ِْيَػب ْنِم ُرِصْبُأ َمَك يِئاَرَس ْنِم ُرِصْب
. 
ٌ ِلْسُم ُواَسَر
.ُّيِوَمْػهَػبْلاَس ُّيِئ َسَّهلاَس
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳу ривоят қилади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам бир 
куни биз билан намоз ўқидилар. Кейин қайрилиб: “Эй фалончи, намозингни яхшилаб 
ўқимайсанми? Намозхон қандай намоз ўқиѐтганига қарамайдими? Ахир у ўзи учун намоз 
ўқийди-ку! Аллоҳга қасамки, мен олдимдан қандай кўрсам орқа тарафимдан ҳам худди шундай 
кўраман”, дедилар” (Муслим, Насоий, Байҳақий ривоят қилган). 
Ушбу ривоятдан олинадиган фойдалар: 
1. Жамоат раҳбари, имом ва олим кишилар намозхонларга эътиборли бўлиши, улардаги нуқсон-
камчиликларни тўғрилаб туриши кераклиги. 
2. Намозни яхшилаб, мукаммал ўқиш зарурлиги. 
3. Банда намозни ўзи учун ўқиши. Яъни, ўқиган намозидан ўзи манфаат олади. Йўл қўйган 
хатоси учун ўзи жавоб беради. 
РУКУЪ ВА САЖДАЛАРНИ МУКАММАЛ ҚИЛИШ ЛОЗИМЛИГИ 
Маълумки, рукуъни, саждани мукаммал қилиш намоз қабул бўлиши шартларидандир. Шунинг 
учун Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам мазкур икки рукнни тўкис адо этишга бот-бот 
чақирганлар. 
َؿ َق ِدْفَوْلا ْنِم َف َكَس َف َبْهَش ِنْب ّْيِلَع ْنَع
:
َص ِىَّللا ِؿوُسَر ىَلَع َهْمِدَق َّتََّح َهْجَرَخ
ُو َهْعَػي َبَػف َ َّلَسَس ِىْهَلَع ُىَّللا ىَّل
َلَػف ُىَفْلَخ َهْػهَّلَصَس
ًلُجَر ِىِهْهَع ِرِخْؤُِبِ َحَم
َل 
َلَص ُ هِوُي
ُللا ىَّلَص ُِّبَِّهلا ىَضَق َّمَلَػف ِدوَُُّسلاَس ِعوُكُّرلا ِفِ ُىَبْلُص ِنِْعَػي ُىَت
ِىْهَلَع 
َلَّصلا َ َّلَسَس
َؿ َق َة
: 
َم َي
َل َيِمِلْسُمْلا َرَِْع
َلَص
َل ْنَمِل َة
ِدوَُُّسلاَس ِعوُكُّرلا ِفِ ُىَبْلُص ُ هِوُي
.
َر َس
ُوا 
ْبا ُن
َم
َج 
ْى 
َةَْيََزُخ ُنْباَس
.ٌحهِحَص ُوُدَهَسَس
Али ибн Шайбондан (у Набий соллаллоҳу алайҳи ва саллам ҳузурларига келган гуруҳ 
аъзоларидан эди) ривоят қилинади: “Биз (йўлга) чиқдик. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам