Ўзгалар мулкини талон-торож қилиш тушунчаси ва турлари

12. БЮДЖЕТ ИНТИЗОМИНИ БУЗИШ
Жиноятнинг бевосита объекти чиқим лимитига риоя қилиш, бюджет маблағларини қонуний ва мақсадли сарф этишнинг ўрнатилган тартибига риоя қилиш соҳасидаги ижтимоий муносабатлардир.
Бюджет интизомини бузиш предмети деб, бюджет маблағлари, яъни давлат бюджетига кирган ва қонунда ўрнатилган тартибда бу маблағларни олувчига ажратилган моддий ва пул маблағлари тан олиниши лозим.
Жиноят кодекси 184¹-моддасининг 1-қисмида содир этилган жиноят учун назарда тутилган жавобгарлик жинояти объектив томондан қуйидаги молия йилида бюджет ва смета-штат интизомини бузиш кўп миқдорда содир этишда ифодаланади.
Субъектив томондан таҳлил шарҳланаётган жиноят тўғри қасд шаклидаги айб билан тавсифланади. Айбдор ўз қилмишла­рининг ижтимоий хавфлилигини англайди ва уни содир этишни хоҳлайди.
Жиноят субъекти ўн олти ёшга тўлган ва бюджет маблағ­ларини тақсимлаш ҳамда сарфлаш, шунингдек, штат-смета интизомига риоя этилиши учун масъул бўлган шахсдир. Қонунчиликка мувофиқ бундай шахслар – бюджет ташкилотларининг раҳбарлари ва бош бухгалтерлари, Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлиги тизимининг ваколатли ходимлари, шу жумладан Молия вазирлиги раҳбарлари ва марказий аппарати ходимлари ҳисобланади.
Жавобгарлик ЖК 184¹-моддаси 2-қисмида назарда тутилган бюджет интизомини бузишнинг квалификация қилинган таркиби уни жуда кўп миқдорда содир этилганлиги ҳисобланади.
13. ҚИММАТБАҲО МЕТАЛЛАР ЁКИ ТОШЛАРНИ ТОПШИРИШ
ҚОИДАЛАРИНИ БУЗИШ
Жиноятнинг бевосита объекти – қимматбаҳо металл ёки қимматбаҳо тошларни давлатга топширишнинг белгиланган тартибидир.
Объектив томондан жиноят ер остидан қазиб олинадиган қимматбаҳо металлар ёки тошларни давлатга топшириш қоидаларини бузиш натижасида кўп миқдорда зарар келтиришда ифода­ланади. Ер остидан қазиб олинган қимматбаҳо металл ёки қимматбаҳо тошлар давлатга топширилиши шарт.
Субъектив томондан жиноят тўғри қасд билан амалга оширилади. Мотив ва мақсад қилмишни квалификация қилишда аҳамиятга эга эмас.