Zeeman effekti

Harakat tenglamasining yechimi

(1)- tenglamaning yechimi koʻrsatishicha, dipol momentining rezonans chastotasi tashqi magnit maydoni taʼsirida uchta komponentaga ajraladi: . Bu t riplet Lorentz yoki oddiy Zeeman t riplet i deb ataladi. Shunday qilib, tashqi magnit maydoni taʼsirida elektron yadro atrofida oddiy aylanma harakat qilmasdan, balki Z oʻq atrofida murakkab aylanma harakat qiladi. Atomning elektron buluti bu oʻq atrofida Larmor chastotasi bilan pressession harakat qiladi.


Ushbu sodda tushuntirish orqali tajribalarda kuzatiladigan atomar parlarning qutblanishi oʻzgarishini tushuntirib berish mumkin. Bunda qutblanish vektorining oʻzgarishi kuzatish yoʻnalishiga bogʻliq holda oʻzgaradi. Agar Z oʻqi yoʻnalishi boʻylab kuzatilsa, chastotada hech qanday atom fluoressensiyasi kuzatilmaydi. Chunki bu yoʻnalishda atom dipoli magnit maydon yoʻnalishi boʻylab yoʻnalgan. chastotalarda chap va oʻng qutblanishlar paydo boʻladi. Ularni va qutblanishlar deb ataladi.
Agar X va Y oʻqlari boʻylab kuzatilsa, uchala chastota ( va ) boʻyicha chiziqli qutblanishni koʻrish mumkin.
Afsuski klassik fizika orqali faqatgina oddiy (yoki normal) Zeeman effektini tushuntirib berish mumkin xolos. Murakkab (anomal) Zeeman effektini klassik fizika doirasida tushuntirishning imkoni yoʻq.

Kvant tasavvurlar

Magnit maydonidagi atomning toʻliq gamiltoniani quyidagiga teng:

bu yerda — gʻalayonlanmagan atomning gamiltoniani, — tashqi magnit maydoni tomonidan hosil qilingan gʻalayonlanish:

bu yerda — atomning magnit momenti. Atomning magnit momenti elektron va yadro momentlaridan tashkil topgan. Yadro magnit momenti elektron magnit momentidan bir necha tartibga kichik boʻlgani uchun tashlab yuborish mumkin. U holda,

^{Elektronning magnit momenti operatori orbital va spin momentlarining yigʻindisiga teng.} Bunda har bir moment alohida alohida giromagnit nisbatga koʻpaytiriladi:




bu yerda va . ni anomal giromagnit nisbat deb ataladi. Uning qiymati 2 dan biroz ortiqligi kvant- elektrodinamik effektlar tufayli paydo boʻladi. L- S bog'lanishda toʻliq magnit momentini hisoblash uchun barcha elektronlarning magnit momentlari qoʻshiladi:





^{bu yeda, va — atomning toʻliq orbital va spin momentlari.}