Юқоридаги реакция бўйича моддаларнинг эрувчанлигини П.П.Федотьев ўрганиб
чиққан (СО
2
нинг босими 1 атм бўлган). Бу босимда карбонизация даражаси 200% га
етмайди ва шунинг учуи П.П.Федотьев олган маълумотлар етарли даражада аниқ
бўлмаган. 0-30°С температура интервалида NН
4
С1 ва NаНСОз лар стабил тузлар ҳолатида
булган. Демак, кўрсатилган температура интервалида қаттиқ фазалар NаС1 ва NH
4
НСO
3
стабил ҳолатда бўла олмайди ва бошка стабил холатга ўтадилар (NаНСОз ва NН
4
С1).
Шунинг учун реакцияда қатнашаётган 4 та тузлардан бир вақтда ст
1 таси стабилсиз .бўлншн мумкии, яъпи NаНСО
3
NН
4
С1, NН
4
НСОз ёки
NаНСО
3
NН
4
С1 ва NаС1.
Карбонизация бўлимида энг мухим кўрсаткичлардан бири натрийдан фойдаланиш
коэффициеити (U
Na
)- Натрийдан фойдаланиш коэффициенти бу қаттиқ фазага чўкиб
тушган NaНСОз нинг микдорининг бошланғич NаС1 микдорига нисбати:
100
]
[
]
[
100
]
[
]
[
3
3
⋅
=
⋅
=
−
−
умум
Cl
бог
NH
умум
Cl
чук
NaHCO
U
Na
100
]
[
]
[
3
3
3
⋅
=
умум
NH
NH
бог
NH
U
Температура ошиши билан натрийдан фойдаланиш коэффициенти ошиб боради.
32°С
температурада U
Na
максимал микдорга етиб боради. 32°С дан температура ошиши
билан NаНСОз ва NН
4
С1 тузлардан иборат туйинган эритма ҳосил бўлади. Бу тузларнинг
эрувчанлигига биноан U
Na
нинг қиймати камаяди. Масалан, 45°С температурада U
Na
нинг
қиймати 81,6% ташкил этади. Шундай қилиб, П.П.Федотьевнинг маълумотлари бўйича
32°С температурада U
Na
нинг қиймати 84% ташкил этади.
Ишлаб чиқариш шароитида U
Na
нинг қиймати 75% дан ошмайди, чунки.ҳосил
бўлган эрихмалар , фақат гидрокарбонат билан. буйинган бўлади. U
Na
нинг
максимал
қийматига эришиш учун рассолга аммиак билан қаттиқ хлорид натрий тузини қўшиш
керак. Натрий хлорид карбонизация ва NаНСОз чўкмага тушиши жараёнида эрийди ва
ҳосил бўлган эритмада хлор ионларининг концентрацияси оптимал қийматигача ошади.
Техник хлорид натрий таркибида кальций ва магний ионлар аралашмаси. борлиги учун бу
тузни фақат тозалаб қўшиш мумкин. Тузни тозалаш иктисодий нуқтай назардан фойдали
эмас.
Бошлапгпч моддалариинг копцентрацияси ошишп билан чўктирилгап NаНСO
3
нинг мнкдори ошиб боради. Шунпнг учун сода ишлаб чикаришида рассол NaС1 бўйича
максимал концентрация билан тайёрланишига ҳаракат қилинади. Бундан ташқари
тозалашда ва абсорбция жараёнида NaС1 концентрацияси камайишига йўл қўйилмайди.
Эритмада аммиакнинг концентрациясни чўкмага тушаётган NН
4
НСO
3
микдори
билан чегараланган. 30°С температурада умумий амиакнинг умумий хлорга нисбати бирга
тенг.
Карбонизация жараёнида 15% амиакнинг газ билан чиқиб кетиши мунособати
билан бу нисбат 1,10-1,15 атрофида ушланади. Мумкин бўлган максимал карбонизация
даражасига эришиш
карбонизация газидаги СО
2
нинг концентрациясига боғликдир.
Карбонизацияга диоксид углерод сода ва оҳак тош учоқларвдан келади. Сода учоқлари
гази (85-90% СО
2
) тўлиқ карбонизацияга берилади. Бу газга керакли микдорда охоқ тош
учоқлари гази қўшилади (33-40% СОз).
Карбонизация бўлимида NаНСO
3
нинг йирик кристалларини ҳосил қилиш энг
муҳим масаладир. Карбонизация колоннасининг унумдорлиги энг секин ўтадиган
жараёнга боғликдир. Энг секин ўтадиган жараён деб NаНСОз нинг кристаллизациясини
ҳисоблаш мумкин. NаНС0
3
нинг йирик кристалларими олиш вақтни талаб қилади. Суюқ
фазанинг коллоннадан ўтиш вақти колоннанинг эркин ҳажмига боғликдир. Шунинг учун
колоннанинг барботаж тарелкаси колпаки, махсус конструкцияга эга. Калпак тегида газ
минимал ва суспензия максимал ҳажм эгаллайдилар.
NаНСОз нинг кристаллизация
жараёни карбонизацион колоннанииг маълум температура режимини талаб қилади.
NаНСO
3
кристалларига қуйидаги юқори талаблар қўйилади: кристаллар етарли
даражада йирик бўлишлари керак (100-200 мкм), ўлчами ва шакли бир хил бўлиши зарур.
Бу талабларга кейинги қуйидаги аппаратларнинг яхши ишлашига боғлиқ: ваккум-фильтр
ва сода учоғи.
Do'stlaringiz bilan baham: