|
1. Byudjet shólkemlerinde qarejetler smetasi hám shtatlar kestesin
Dúziwdiń qásiyeti, maqseti hám áhmiyeti
Ózbekstan Respublikası Mámleket byudjetinde turıwshı shólkemlerdiń byudjettenajıratılǵan aqshalar boyınsha qarejetlersmetasinihámbyudjetten tısqarı aqshalar boyınsha dáramatlar hám qarejetler smetalarini dúziw, kóripshıǵıw, tastıyıqlawhámdizimnen ótkeriw, sonıń menen birge shtatlar kestein dúziw hám dizimnenótkeriw tártibi menen belgilengen.
UsıQaǵıydadatómendegitiykarǵıtúsiniklerdenpaydalanıladı :
qarejetlersmetasi — shólkemlertárepinenámeldegifinansjılıushın dúziletuǵın hámtastıyıqlanatuǵın hújjet bolıp, oljaǵdaydashólkemlerushınqarejetler
elementları boyınshanázerdetutılǵanbyudjettenajıratılǵanaqshalar (qarejetlerjobası) sáwlelendiriledi; byudjetten tısqarıaqshalar boyınsha smeta — shólkemler tárepinen ámeldegi finans jılıushındúziletuǵınhámtastıyıqlanatuǵınhújjetbolıp, oljaǵdaydatashkilbolıwdárekleri hám bul aqshalardıń nızamshılıqqa muwapıq paydalanıwbaǵdarlarıkórsetilgenhaldabyudjettentısqarı dáramatlar tushumlarining prognozkólemleri sáwlelendiriledi;
qarejetlerstatyası — byudjetklassifikaciyasınıńbólegibolıp, Mámleketbyudjeti
qarejetlerinińekonomikalıqtayınlanıwıhámtólewlerdianıqtúrlerinańlatadı ;
waqtınshalıqqarejetlersmetasi — shólkemlerdińqarejetlersmetasi
tastıyıqlangungahámdizimnenótkerilgungashekemámeletiwshihújjetbolıp,Oljaǵdaydabyudjetshólkemleriushınnázerdetutılǵan, nızamshılıqqaózgertiwlerdi
esapqaalǵanhalda, háraydaaldınǵıfinansjılınıńaqırǵısheregindegi
byudjettenajratılatuǵınaqshalardıńúshtenbirbóleginenartıqbolmaǵan
muǵdarlardaǵıbyudjettenajıratılǵanaqshalar (qarejetlerjobası ) sáwlelendiriledi;
byudjetshólkemlerinińbyudjettentısqarıqarjları —nızamshılıqtanázerdetutılǵan byudjetten tısqarıderekler esabınan shólkemler ixtiyorigakeliptúsetuǵınaqshalar. Shtatlar kesteintastıyıqlanǵanshólkemlestirilgenstruktura, shtat birlikleri, úlgilishtatlarhám byudjetten finanslıq támiynlew normalarına muwapıqislep shıǵadılar hám tastıyıqlaydılar.
Byudjet atqarıwı processinde júzege keletuǵın barlıq qosımsha qarejetlerge shólkemlerdiń qarejetler smetalariga nızamshılıqta belgilengen tártipte
tiyisli ózgertiwler kiritip barıladı
Birvaktningózindeózlerinekarashli shólkemlerge social rawajlanıwdıń iktisodiy kórsetkishleri tiykarında (klasslar, o'kuvchilar, balalar, emlewxanalardajay - kún, bala -kúnsanıhám x. k.) kelesijılushınislep chikarish kórsetkishlerin jazba túrde xabaretediler. Qarejetler smetalari
Boyınshaqarejetlerdi xisoblab chikishmablaglargabolǵan mútájlikkemuvofik
Iktisodiy jáne social rawajlanıw kórsetkishlerin hám únemlewdińqatań rejiminámelgeasırıwdıesapqaalǵan túrdeámelgeasıriladı.
Qarejetlerdixisoblabshıǵıwdatómendegilergeámeletiwimaqsetke
muwapıqbolıptabıladı:
- ÓzbekstanRespublikasınızamları, ÓzbekstanRespublikasıJoqarı
Jıynalısınıńbasqaqararları, Prezidenthúkimleri, ÓzbekstanRespublikası
ministrlerMekemesinińqararlarıhámbuyrıqları, ÓzbekstanRespublikası
Finansministrliginińmekemeliknormativhújjetlerine;
- byudjetshólkemleriqarejetlerinjoybarlawdıńnormativusılına ;
Tovar hám xızmetlerin mámleket tárepinen tártiplestiriletuǵın bahaları hám
tariflariga, sonıń menen birge mámleketlik emes kárxanaları hám shólkemleriniń ayırım tovarları
hámxızmetlerinbahalarına ;
- ÓzbekstanRespublikasıhámQaraqalpaqstanRespublikasıministrlikleri,
mákemelerinińbasshıları, tiyislihákimiyatlarningbasqarmalarıhámbólimleri
basshılarınıńózineqarawlıshólkemlerdińkelesijılushınqarejetler
smetalarinidúziwmáseleleriboyınshakórsetpelerihámusınıslarına, egerdeolar
nızamhújjetlerineqarsıbolmasa.
Atap aytqanda :
- Qarejetlersmetasigajumısqakiushınmablaglarbyudjetto'grisidagi
ishaqılarıhámjumısxaqqistavkalarıhámolarǵaqosımshatólewlerden, ámeldegi
úlgilishtatlarhámnormativliklergeámelqılıwdankelipshıǵıpámelge
asıriladı. Xojalıqusılımenenatqarılatuǵınjumıslarushınjumıshaqqismetalarga
byudjetjılıqarejetlersmetasidanázerdetutılǵanjumıskólemlerinenkelipshıǵıp
kiritiledi;
- pedagoglarjumısxaqiushınmablaglarniajıratıwda, nızamhújjetlerinde
belgilengenjumısxaqistavkalarınanxamdaoqıwkoleminemuvofikdúzilgenoqıw
jobası, tastıyıqlanǵantarifikatsiyagamuwapıqdáptertekseriwhámklassbasshılıǵı
ushınko'shimchaxaqtólewnormalarınanhám x. k. denkelipshıǵılıpámelge
asırilshidárkar ;
- xızmetkerlerdińayırımgruppalarınaúyjaylardıhámkommunalxızmetlerdi
biypulberiwushınketetuǵınqarejetlerámeldeginızamhújjetlerinemuwapıq
belgilenedi;
- joqarıhámortaarnawlıoqıworınları, kásip - ónertexnikabilimorınları,
kurslaroqıwshılarıhámstudentleri, aspirantlarhámdoktorantlarstipendiyalariga
ketetuǵınqarejetlerstipendiyalarmuǵdarıhámámeldegistipendiyatámiynatı
rejiminenkelipshıqqantúrdeesaplanadi;
Bulqarejetlersmetalariboyınshadáramatlartushuminızamhújjetlerinde
belgilengenmikdorlargaqarayanıqlanadı
Ulıwmaqarejetlersmetasibirtúrdegishólkemlertoparınsaqlaw
qarejetlerinebyudjettenajratılatuǵınmablaglarningkoleminmaqsetli
baǵdarınhámshereklerboyınshabólistiriwinbelgileytuǵınhújjetbolıp
esaplanadi. Rayonlar, qalalerhákimiyatlariningtiyislibasqarmahám
bólimleribasshılarıulıwmaqarejetlersmetalaridakórsetilgenaqshalardı
bólistiriwetiwshilerbolıpesaplanadiler.
Ulıwmaqarejetlersmetalari, xızmetkórsetiletuǵınshólkemlerdiń
basshılarınanalınǵanbuyırtpalaroraylasqanbuxgalteriyadaámeldegi
bolǵanekonomikalıqjánesocialrawajlanıwkórsetkishlerinemuwapıq q abul
etilgenesap-kitaphámesabatmaǵlıwmatlarıtiykarındaoraylasqan
buxgalteriyatárepinendúziledi.
Ulıwmasmetalardúziwushınbuyırtpalarhúkimetlerdińtiyisli
basqarmahámbólimleritárepinenbelgilengensırtqıkórinisleryamasakórsetkishler
dizimiboyınshaqarejetlerdińgruppalarıboyınshahámqarejetlersmetalariga
etilgenxisoblarniqosımshaetkentúrdeshólkemlertárepinenusınıskilinadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
