60
áhmiyetli mámleketlik lawazımı toqsaba edi. ol mámleket bayraǵınıń
saqlanıwın támiyinlew, sonday-aq, eń isenimli shaxs sıpatında úlken
mámleketlik máresimlerde ámir dasturqanına taǵam tartıw sıyaqlı
oǵada juwapkerli wazıypanı atqarǵan. wazıypa oǵada juwapkerli bolǵan-
lıǵı ushın oǵan dáramat deregi sıpatında bir rayon biriktirip qoyılǵan.
Mámleket basqarıwında, sonday-aq, kókaldash (mámleket qáwip-
sizlik xızmeti baslıǵı), mehter (salıq hám basqa jıyımlardan túsken
qarjılardıń belgilengen orınlarda qanshelli tuwrı sarplanǵanlıǵın
qadaǵalawshı hámeldar), qutbol (mámleket esabınan ámelge asırılǵan
qurılıs islerine juwapker hámeldar), esik aǵabası, miraxur (ámir
seyisxanasınıń baslıǵı), qarawılbegi (qala hám jollar pasbanı), shıǵawıl
(shet mámleketler elshileriniń qabıl etiliwin shólkemlestiriwshi),
mushrif (ámirge inam etilgen sawǵalardı dizimge alıw hám salıqlar
túsimin jazıp barıwshı hámeldar), dasturqanshı (ámir janında
shólkemlestiretuǵın zıyapatlar ushın juwapker hámeldar), kitabdar
(ámir kitapxanasınıń baslıǵı), dadxax (jábirleniwshiniń arzın ámirge
jetkeriwshi hám juwabın arız etkenge jetkeriliwine juwapker hámeldar)
sıyaqlı joqarı mámleketlik lawazımları da bar edi.
Jámiyet hám mámleket turmısında
sháriyat nızamlarınıń ámel etiwi shayx-
ulislam, qazıkalan, muftiy, muhtasib (rais)
hám sadrlar tárepinen támiyinlengen.
Shayxulislam barlıq musılman ruwxanıyler (diniy shólkemlerde diniy
lawazımda xızmet etiwshiler)diń baslıǵı bolıp, mámlekette eń joqarı
mártebeli ruwxanıy, din ǵayratkeri esaplanǵan. onıń mártebesi sonday
dárejede joqarı bolǵan, hátte bolajaq húkimdar da shayxulislamnıń
ırazılıǵısız taxtqa otıra almaǵan.
ol elde sháriyat talaplarınıń anıq orınlanıwı ústinen qadaǵalap
barǵan. shayxulislamǵa hátte Qazıkalan — Joqarı qazı (búgingi kún
boyınsha aytqanda Joqarı sud baslıǵı) da boysınǵan.
Qazıkalan lawazımı dárejesine qaray shayxulislamnan keyingi
ekinshi lawazım edi. ol sudlaw islerin ámelge asırıwdan tısqarı,
baǵıwshısın joǵaltqanlardıń, jetim-jesirlerdiń haq-huqıqlarınıń qalay
qorǵalıp atırǵanlıǵınıń ústinen qadaǵalap barǵan. Ámirlikte wálayat,
rayon hám awıllarda da sudlar dúzilgen.
Ámirlikte muhtasib (baslıq)tiń wákilligi keńeyttirildi. Bizge belgili,
muhtasib bazarda aldawshılıqqa, sapasız ónim satılıwına jol qoymaw,
Do'stlaringiz bilan baham: