%збекстан республикасы жо№ары

libretto
 dep ataydı.  
Dramaturgiya  házirgi  dáwirde  teatrdan  basqa  kino  ónerinde,  telekórsetiw 
(teleteatr),  radioesittiriw  ónerlerinde  ádebiy  tiykar  bolıp  qatnasadı.  Sebebi,  bul 
kórkem  ónerler  texnikalıq  qurallar  hám  usıllar  menen  qanshelli  támiyinlense  de, 
obraz  jaratqanda  bári  bir  kórkem-ádebiy  tekstke  tiykarlanadı.  Bul  ónerlerdegi 
dramalıq tekstlerdi 
scenariy
 dep ataydı (kinoscenariy, radioscenariy, telescenariy). 
Kinematografiya
  texnikalıq  progresstiń  nátiyjesi  sıpatında  XIX  ásirdiń 
aqırında  payda  bolǵan. Ol  teatrǵa  salıstırǵanda  jáne  kóbirek ónerlerdiń  sintezinen 
(qospaǵınan) dórelgen óner. Teatrǵa qaraǵanda kóp ǵana texnikalıq jetiskenliklerdi 
keń qollanadı hám oǵada kóp sanlı tamashagóylerdi ózine qarata aladı. Kino óneri 
teatrǵa  qaraǵanda  waqıyalardı,  sharayatlardı  sáwlelendiriwde  sheklenbegen  keń 
múmkinshiliklerge  iye.  Demek,  onıń  tamashagóylerdi  qızıqtırıwda,  ózine 
jámlewde teatrǵa qaraǵanda kóp artıqmashlıǵı bar. 
Televidenie
 
tamashagóylerdi 
ózine  jámlestiriwde  kinematografiyaǵa 
qaraǵanda  da  keń  múmkinshiliklerge  iye.  Televidenie  texnikalıq  jetiskenliklerdiń 
sońǵı sózi, sońǵı nátiyjelerinen bolıp tabıladı. Televidenie arqalı teatr zalınan jazıp 
alınǵan  dramalıq  shıǵarmalar,  telekórsetiw  ushın  arnawlı  jazılǵan  teledramalar 

---

 
53 
 
 
kórsetiledi. Demek, teledramalardıń da tiykarın kórkem-ádebiy tekst (telescenariy) 
quraydı eken, al telescenariydiń tiykarı – dramaturgiya. 
Radioesittiriw
  arqalı  beriletuǵın  dramalıq  shıǵarmalar  da  texnikalıq 
jetiskenliklerge  súyenip  efirge  tarqatıladı.  Olardıń  tiykarın  radioscenariy  quraydı. 
Radiodramaturgiya  tıńlawshılar  ushın  jazıladı.  Sonlıqtan,  onda  tıńlawshılardıń 
sharayatları  esapqa  alınadı.  Ekspoziciyaliq  sharayatlarǵa,  aktyorlardıń  oyınlarına 
túsinikler berip barıladı. 
Solay  etip,  dramaturgiyanı  házirgi  zamannıń  texnikalıq  jetiskenlikleri 
tiykarında 
teatr 
dramaturgiyası, 
kinodramaturgiya, 
teledramaturgiya, 
radiodramaturgiya dep shártli túrde jiklew múmkin. 
Dramaturgiya 
estrada
 ónerinde de qatnasadı. Estrada keń xalıqtıń estetikalıq 
talǵamına  hám  tamashalawına  mólsherlengen  sintetikalıq  (qospaq)  óner. 
Estradanıń  quramında  kóplegen  kórkem  ónerlerdiń,  sonıń  ishinde  teatr  óneriniń 
elementleri  jámlengen.  Qosıq  atqarıwshılıq,  muzıka,  xoreografiya,  teatr  yamasa 
teatrlastırılǵan  kórinisler,  cirk  sıyaqlı  ónerler  estrada  ónerin  quraydı.  Estrada 
tamashasınıń  barısında  kishi  kólemli  teatr  janrları