Ӛзбекстан Республикасы Жоқары ҳәм орта арнаўлы билимлендириў министрлиги Әжинияз атындағы

 
gipotetik ―Yumronqoziq ini‖ 
(ingilizcha wormhole)lar ham mavjdligi namayon bo‘lmoqda [R.Ibadov:2]. Bular 
 
har xil o‘lchamli bo‘lishi mumkin. Atom o‘lchamidan tortib Quyosh massasidan 
million maratoba katta Qora tuynuklar mavjud bo‘lishi mumkin. Yumronqoziq ini 
Koinotning bir nuqtasidan boshqa nuqtasiga o‘tish uchun fazo-vaqt tunelidir. 
Ayrim olimlar bashorat qilayotgan gipotezalarga ko‘ra ushbu yumronqoziq ini 
bo‘yicha fazo-vaqtda sayohat etish mumkin. Ayrim hollarda tajribada olingan 
natijalar xozirgi davrda mavjud bo‘lgan fizika qonunlari bilan tavsiflana 
olmaganligi uchun nazariychi olimlar yangi gipotezlar orqali modellar tuziladi va 
natijada yangi nazariylar xosil bo‘ladi. Keyingi yillardagi kuzatishlar Koinotning 
kengayishi 
tezlanish
bilan sodir bo`layotganligi ko‘rsatmoqda. Ushbu jarayon o‘z 
navbatida Koinotda manfiy bosimga ega bo`lgan bizga ma`lum bo`lmagan energiya 
mavjud degan yangi postulatni fanga kiritilishiga omil bo‘lmoqda. Bu energiya 
"qora energiya"
 
deb nomlanildi. Hozirgi zamonda tushinilishi qiyin bo‘lib turgan 

---

355 
jarayonlardan 
“qora energiya”
, hamda 
“qora materiya”
 
larning Koinotda 
mavjudligi nazariy fizika fanining eng dolzorb jumboqlaridan biri bo‘lib kelmoqda. 
Bu jarayonni tushuntirishda biz ― fantom‖ maydonlari sababchi bo‘kishi va bu 
maydon uchun 5-o‘lchamli de Sitter impuls fazosida 5-o‘lchamli ―fundametal 
tenglama‖ning 
,
.
echimlarida hosil bo‘lgan 
funktsiya sababchi deb 
ko‘rstganmiz [E.Boltaev:2]. 
Adabiyotlat 
1.
R. Ibadov, B. Kleihaus, J. Kunz and U. Neemann, 
Phys. Lett.
B
 659
, 421 (2008);
R. Ibadov, B. Kleihaus, J. Kunz and U. Neemann,