Ӛзбекстан Республикасы Жоқары ҳәм орта арнаўлы билимлендириў министрлиги Әжинияз атындағы

1-jadval
Metanning kislorod bilan ta‟sirlashuv reaksiyalarining Gibbs erkin 
energiyasi va entalpiyaqiymatlari 
Reaksiya 
∆G
0
298 
(Kj/mol) 
∆H
0
298 
(Kj/mol) 
CH
4
+ 1/2O
2
→1/2C
2
H
4
+ H
2
O 
-143,0 
-140,4 
CH
4
+ 1/4O
2
→1/2C
2
H
6
+ 1/2H
2
O 
-64,0 
-87,8 
CH
4
+ 3/2O
2
→ CO + H
2
O 
-543,0 
-518,7 
CH
4
+ 2O
2
→CO
2
+ 2H
2
O 
-800,0 
-801,3 
Katalizatorlarning katalitik faolligi oqimli differensial kvars reaktorda, 
odatdagi atmosfera bosimida, 750-850
0
C da o‗rganildi. Metanni oksidlanishli 
dimerlash reaksiyasi uchun yuttirish usulida tayyorlangan marganes asosidagi 
oksidli katalizatorlar yuqori katalitik faollik va unumdorlikka ega bo‗lib, eng 
yaxshi natijalar (Mn
2
O
3
)
x
·(Na
2
MoO
4
)
y
·(ZrO
2
)
z
kompleksi ishtirokida olindi. Qayd 
etilgan usullar bo‗yicha olingan katalizatorlar ishtirokida metanning konversiyasi 
56.8%, maqsadli mahsulotlar bo‗yicha selektivlik 62.3%, etilenga nisbatan 
selektivlik 65,8% va C
2
-uglevodorodlar unumi 35.4% ni tashkil etdi. 
 
Metanni oksikondensatlab etilen olish bir bosqichli jarayon bo‗lib, reaksiya 
odatdagi atmosfera bosimida o‗tkaziladi. Metanni oksikondensatlash jarayonini 
quyidagi sxemalaryordamidaifodalashmumkin: 

---

318 
 
1-rasm. Maqsadlimahsulotlaruchun MOK reaksiyasimexanizmisxemasi
2-rasm. MOKning reaksion yo„li
Etandan etilen hosil bo‗lishi700
0
C dan yuqori haroratda katalizator sirtidagi 
faol markazda sodir bo‗ladi: 
1) [C
2
H
6
]
S 
+ [O]
S
→[C
2
H
5
]
S
+ [OH
▪
]
S 
2) [C
2
H
5
]
S
+ [O]
S
→ [C
2
H
4
] + [OH
▪
]
S
3) [C
2
H
5
]
S
+ [O
2
]
S 
→ [C
2
H
4
]+[OH
▪
]
S 
4) [C
2
H
6
]
S 
+ [O
2
]
S
→[C
2
H
4
]
S
+ 2[OH
▪
]
S 
5) [C
2
H
5
] + CH
4
→ C
2
H
6
+ CH
3