Ózbekstan Respublikası Xalıq bilimlendiriw ministrligi tárepinen

adenozintrifosfat
(aTF) nıń energiyaǵa bay fosfat 
baylanıslarında toplanadı.
kletkada bolatuǵın barlıq procesler: kletka bóliniwi, bulshıq 
etlerdiń qısqarıwı, zatlardıń membranalar arqalı aktiv ótiwi, nerv 
impulsleriniń nerv tamırlar boylap ótkeriliwi hám basqaların 
energiya menen támiyinlew aTF arqalı ámelge asırıladı.
aTF kletkadaǵı energiya almasıwında tiykarǵı roldi oynaydı. 
Ol hárqanday kletka funkciyasın energiya menen támiyinlep 
beriwshi tikkeley derek bolıp tabıladı. Háreket etiw, biosintez 
hám basqalar — kletka aktivliginiń hárqanday túri aTF reak-
ciyası nátiyjesinde bólinip shıǵatuǵın energiya esabınan boladı. 
Biraq, kletkadaǵı aTF zapası onsha kóp emes. Mısal ushın, 
bulshıq ettegi aTF zapası bulshıq ettiń 20—30 márte qısqa-
rıwına jetedi. Biraq, bulshıq ettiń saatlap islewi de mıń márte 
qısqarıwı múmkin. Sonıń ushın da kletkada aTF úzliksiz 
tarqalıwı menen bir qatarda ol toqtawsız sintezlenip turıwı 
zárúr. kletkadaǵı uglevodlar, lipidler hám basqa organikalıq 
zatlardıń tarqalıwı nátiyjesinde ajıralıp shıǵatuǵın energiyadan 
sarplanǵan aTF ornın qaplaw ushın paydalanıladı.
Tez orınlanıwın talap etetuǵın qısqa múddetli hárekette, 
máselen, qısqa aralıqlarǵa juwırıw waqtında, bulshıq etler qısqa
-
rıwı tek olardaǵı aTF nıń tarqalıwı esabınan ámelge asadı. Ju
-
wırıw tamam bolǵannan keyin adam kúshli dem aladı — mine 
sol waqıtta uglevodlar hám basqa zatlar kislorod tásirinde tarqa
-
lıp, kletkalardaǵı aTF zapası óz ornına keledi.
http:eduportal.uz

---

81
ZaT alMaSÍW – MeTaBOlIZM
IV BÓlIM
Solay etip, aTF kletkanı energiya menen támiyinleytuǵın birden-bir 
universal derek bolıp tabıladı.