Ózbekstan Respublikası Xalıq bilimlendiriw ministrligi tárepinen

4-§. Prokariot kletkalar
Viruslar hám bakteriyalar arqalı tarqalatuǵın juqpalı 
kesellikler haqqında maǵlıwmatlar toplań hám kesel-
liktiń aldın alıw boyınsha qanday shara-ilájlar kóriw 
haqqında usınıslar tayarlań.
http:eduportal.uz

---

14
orgANIkAlÍ
Q dÚNYa HaQQÍNda MaǵlÍWMaT
I BÓlIM
shıdamlı bolıp, bakteriyalar spora jaǵdayında birneshe jılǵa 
shekem óz tirishiligin saqlap qaladı. Olar tiykarınan, samal 
hám suw járdeminde tarqaladı. Sonıń ushın da suw, topıraq, 
azıq ónimlerinde hám turaq jaylarda bakteriyalar kóplep 
ushırasadı. Sonday-aq, bakteriyalardıń erkin kislorodlı orta-
lıqta jasawshı 
aerob
hám kislorodsız ortalıqta jasawshı 
anaerob
 
hám de, kesellik qozdırıwshı 
bakteriya
túrleri de bar. 
Qáwipli kesellikti qozdırıwshı bakteriyalar arasında ókpe 
tuberkulyoz keselligin qozdırıwshı tayaqsha tárizli bakteriyaǵa 
qarsı emlew usılları hám tiyisli dári-dármaqlar jaratılǵan. Wata-
nımızda ókpe tuberkulyoz keselliginiń aldın alıw hám oǵan 
qarsı gúresiw maqsetinde arnawlı dispanserler xızmet kórsetip 
turıptı. Tuberkulyoz keselligi áste rawajlanatuǵın kesellik bolıp 
esaplanadı‚, bakteriyalar arqalı tez tarqalatuǵın qáwipli kesellik-
lerge shuma, tırıspay, kúydirgi sıyaqlı keselliklerin mısal etip 
kórsetiwge boladı. Olardı belgili bir túrdegi bakteriyalar keltirip 
shıǵaradı. Shuma keselligin keltirip shıǵaratuǵın bakteriyalar 
tıshqan hám balpaq tıshqanlarda jasaytuǵın búrgeler arqalı 
tarqaladı.
Házirgi waqıtta mámleketimizde juqpalı kesellikler qáwpi 
joq etilgen. Suw hám azıq-awqat ónimleri mudamı qatań qa-
daǵalaw astında, sonday-aq, vodoprovod suwları filtrden ótke-
riledi. dezinfekciya jumısları keń kólemde alıp barıladı. Bul 
tarawda sanitar epidemiologiyalıq stanciyalar aktivlik kórsetip 
kelmekte. kesellik qozdırıwshı bakte riyalarǵa qarsı gúres shara-