Ózbekstan respublikasí joqarí HÁm orta arnawlí bilimlendiriw ministrligi

 

№ 4 L a b o r a t o r ı y a l ı q   j u m ı s  

O ` t k ı z g ı s h l e r d ı   ı z b e - ı z   h a ` m   p a r a l l e l `   t u t a s t ı r ı w .  

Paydalanatug`ın a`sbaplar:  

Tok deregı, ekı sımlı rezıstor ampermetr, vol`tmetr, reostat, gılt.  

Jumıs ta`rtıbı:  

1. Rezıstordı ızbe-ız tutastırıwdı u`yrenıw ushın arnalg`an shınjırdı qurastırın`, 

tok ku`shın ha`m kernewdı o`lshen`, tutastırıw nızamlarının` orınlanıwın tekserın`. 

2.  Rezıstorlardı  parallel  tutastırıwlardı  u`yrenıw  ushın  arnalg`an  shınjırdı 

qurastırın`,  toklardı  ha`m  kernewdı  o`lshen`,  tutastırıw  nızamlarının`  orınlanıwın  

tekserın`. 

 

---

 

11 

.

 

 

O`tkızgıshtı ızbe-ız tutastırıw ushın nızam:   

I=I

1

=I

2

=I

3

 

U=U

1

+U

2

+U

3

 

R=R

1

+R

2

+R

3 

O`tkızgıshlerdı parallel tutastırıw ushın nızam: 

I=I

1

+I

2

+I

3

 

U=U

1

=U

2

=U

3

 

3

2

1

1

1

1

1

R

R

R

R







 

U 

U

1

 

U

2

 

U

3

 

R 

R

1

 

R

2

 

R

3

 

 

I 

I

1

 

I

2

 

I

3

 

R 

R

1

 

R

2

 

R

3

 

 

 

---

 

12 

5 - l a b o r a t o r ı y a l ı q   j u m ı s  

A`pıwayı elektromagnıttı jıynaw ha`m onın` ıslewın sınap ko`rıw. 

A`sbaplar ha`m materıallar: 

U`sh  elementten  (yamasa  akkumlyatordan)  ıbarat  batareya,  reostat,  klyuch, 

tutastırıwshı sımlar, kompas, elektromagnıttı jıynaw ushın detallar. 

 

 

 

 

 

 

 

Jumısqa ko`rsetpeler: 

1.  Izbe-ız  tutastıra  otırıp  batareyadan  katushkadan,  reostatag`ı  ha`m  klyuchtan 

ıbarat elektr shınjırın du`zın`.  Shınjırdı jalg`an` ha`m kompastın` ja`rdemı menen 

katushkanın` magnıt polyuslerın anıqlan`. 

2.  Kompastı  katushkanın`  ko`sherı  boylap,  katushkaınn`  magnıt  maydanının` 

kompas  strelkasına  ta`sırı  onsha  bılınbeytug`ınday  aralıqqa  jaylastırıp  qoyın`. 

---

 

13 

Temır  o`zekshenı  katushkag`a  tıg`ın`  ha`m  elektromagnıttın`  strelkag`a  ta`sırın 

baqlan`. Juwmaq shıg`arın`. 

3.  Reostattın`  ja`rdemı  menen  shınjırdag`ı  toktın`  ku`shın  o`zgertın`  ha`m 

elektromagnıttın` sterkalkag`a ta`sırın baqlan`. Juwmaq shıg`arın`. 

4.  Tayar  detallardan  dug`a  ta`rızlı  magnıt  jıynan`.  Elektromagnıttın` 

katushkaların  o`z-ara  ızbe-ız  tutastırın`,  olardın`  bos  ushlarında  ha`r  qıylı  magnıt 

polyuslerı bolsın. Polyuslerdı kompastın` ja`rdemı menen tekserın`.