Ózbekstan respublikasí joqarí HÁm orta arnawlí bilimlendiriw ministrligi nawayí MÁmleketlik kanshilik instituti

Periodlıq nızam hám periodlıq sistemanıń áhmiyeti

Periodlıq nızam hám periodlıq sisteması ximiya sanaatınıń jáne rawajlaniwına úlken tásir kórsetdi. Ol jańa ilimiy jańa ashılıwlar qılıwda zárúrli qural bolıp xızmet etdi.

1875 jılda fransuz ximiki Lekok de Buabodron ekaalyuminiy qásiyetleri uqsas bolǵan galliyni (Fransiyanıń áyyemgi atı húrmetine atalǵan ) jańalıq ashdı.

1879 jılda L. F. Nilson ekabor qásiyetlerine iye bolǵan skandiyni jańalıq ashtı.

1886 jılda Germaniyada K. A. Vinkler ekasilitsiy qásiyetleri ózinde kórinetuǵın germaniydi ashtı.

Ekasilitsiydi 1871 jılda Mendeleyev aytqan qásiyetlerin 1886 jılda ashılǵan germaniy qásiyetleri menen salıstıramız:

Ekаsilitsiydiń qásiyetleri	Gеrmаniydiń qásiyetleri
Ekаsilitsiy Еs suyuqlаnıwshı mеtаll, kúshli ıssılıq tásirinde uchıwshań Atom massası 72 ge jaqın tıǵızlıǵı 5, 5 g/sm^3 átirapında. Oksidi ańsat qaytarılıwshań,oksidiniń tıǵızlıǵı 4, 7 g/sm^3 ge jaqın EsCl4 suyıqlıq, 90 ^0 C átirapında qaynawı kerek, onıń tıǵızlıǵı 1, 9 g/ sm ^3 ǵa jaqın	Gеrmаniy Ge – kúl reń mеtаll 936 ^0С dа suyıqlаnаdı, joqarı temperaturada ushıwshań. Аtоm mаssаsı 72,59 ǵа tеń Tıǵızlıǵı 20^0С 5,35 g/sm^3 ǵа tеń Оksidi kómir yaki vоdоrоd járdeminde mеtаllǵа shekem ańsat qaytarılаdı Оksidiniń tıǵızlıǵı 18^0 C 4,703 g/ sm^3 gа tеń GeCl4 suyıqlıq, 83 ^0C аtrоfidа qаynаydı, onıń tıǵızlıǵı 18 ^0C da 1,88 g/ sm^3 tеń

Galliy, skandiy hám germaniydıń ashılıwı periodlıq nızam ushın jańalıq boldı.