Ózbekstan respublikasí joqarí HÁm orta arnawlí bilimlendiriw ministrligi nawayí MÁmleketlik kanshilik instituti

Laboratoriyada tájiriybelerdi orınlawda tómendegi qáwipsizlik qaǵıydaların saqlaw kerek:

1. Laboratoriyada órt óshirgish jún material hám yashikte qum bolıwı kerek.

2. Natriy hám kaliy metalların kerosinda, benzolda yamasa toluolda saqlaw kerek. Olar qısqısh menen alınıp, filtr qaǵaz ústinde skalpel járdeminde mayda bóleklerge bólinedi. Filtr qaǵaz ústinde qalǵan natriy yamasa kaliy metallarınıń mayda bóleklerin taslap jiberiw qadaǵan etiledi. Olardı arnawlı ıdıslarǵa salıw yamasa spirtte eritip jiberiw kerek;

3. Ańsat ushıwshań yamasa tez janǵısh organikalıq eritıwshiler (benzol, toluol, benzin, etil spirti hám t.b) saqlanatuǵın ıdıs awızın ashıq halda jalın yamasa elektr plitkalari aldında qaldırıw qadaǵan etiledi. Bunday eritpelerdi laboratoriyada bir litrden kóp saqlaw múmkin emes. Tájiriybe ótkerilip atırǵanda ásbaptıń germetik jalǵanǵanlıǵın baqlaw kerek. Ańsat ushıwshań hám tez janǵısh organikalıq zatlardı ashıq jalın járdeminde qızdırıw qadaǵan etiledi.

4. Tájiriybe ótkerilip atırǵan waqıtta jumıs ornın tastap ketiw úzil-kesil túrde qadaǵan etiledi;

5. Kislota eritpesi tayarlaǵanda suwdı kislotaǵa emes, al kislotanı suwǵa az - az muǵdarda salıp tayarlaw kerek. Kislotalardı suw menen suyıltırǵanda, suwǵa kislotanı quyıw kerek (ásirese, kúkirt kislotası jaǵdayında), kerisinshe islewge bolmaydı, lekin duz kislotası hám azot kislotaları menen isleskende bunday qılıw shárt emes. Sonda-da, bul qaǵıydanı barlıq kislotalar ushın este saqlaw kerek, sebebi sol jaǵdayda ǵana suw menen kislotalardı aralastırıw qaǵıydaların orınlaw barısındaǵı baxıtsız jaǵdaylardan saqlanıwǵa boladı. Suyıqlıqlardı (ásirese kislota, silti yamasa nashatır spirti) awızı úlken ıdıstan awızı kishi ıdısqa sharshar arqalı ǵana quyıw kerek, al kúshli iyisli zatlardı quyǵanda tyaga astında islew kerek;

6. Ximiyalıq zatlardı iyiskelew, dámin tatıp kóriw hám olardı awızı ashıq ıdısta qaldırıw múmkin emes. Zatlardı iyiskelegende zatı bar ıdıstı betten uzaq aralıqta uslap, puw yamasa gazdıń aǵımın qol háreketleri menen ózińe baǵdarlaw kerek.

Kúshli iyisli hám záhárli zatlar menen arnawlı tartıwshı morılı shkaflarda islew kerek;

7. Qaynap atırǵan suyıqlıǵı bar ıdıs ústinen, sonday-aq, suyıqlıqları aralastırılıp atırǵan ıdıs ústinen basıńdı iyip qarawǵa bolmaydı. Shiyshe ıdıstaǵı reakciyalardıń júrip atırǵanlıǵın onıń diywalı arqalı baqlaw kerek;

8. Issı suyıqlıqtı diywalı qalıń shiyshe ıdısqa quyıwǵa bolmaydı, sebebi ol sınıwı múmkin. Issı zatlardı tek ǵana asbest kartonınıń ústine qoyıw kerek. Pribordı jıynaw barısında probirkaǵa gaz ótkeriwshi trubkası bar rezinalı tıǵındı qoyıwda probirka sınıp ketpew ushın oń qol menen probkanı, al shep qol menen probirkanıń awız bólegin uslaw kerek. Probka áste aqırın aylandırıw háreketi menen qoyıladı. Bunda, probka ⅓ bólegine shekem probirkaǵa tıǵız kiriw kerek;

9. Eger, pribordan gaz shıǵıp atırǵan bolsa, onıń shıǵıwına hesh zat kesent bermewine itibar beriw kerek yaǵnıy gaz ótkeriwshi trubka tesigi tıǵılıp qalmawı kerek, sebebi priborda kúshli basımnıń jıynalıwı ıdıstı sındırıwı múmkin. Eger, qızdırıp atırǵan ıdıstan shıǵıp turǵan gaz ótkiziwshi trubka suwǵa túsirilgen bolsa, onda qızdırıwdı toqtatıwdan aldın trubkanı suwdan shıǵarıp alıw kerek, sebebi suw qızdırıp atırǵan ıdıstıń ishine ótip ketiwi múmkin;

10. Qımbat bahalı hám záhárli reaktivler menen islep bolǵannan keyin, olardı rakovinaǵa quyıwǵa bolmaydı. Bunday reaktivlerge gúmis, sınap birikpeleri kiredi. Olardı arnawlı ıdıslarǵa quyıp qoyıw kerek. Qaǵaz, sınıq shiyshe hám ıdıslardı arnawlı ıdısqa salıp qoyıw yaki taslap jiberiw kerek.