Ózbekstan respublikasí joqarí HÁm orta arnawlí bilimlendiriw ministrligi

3
 
 
                                                 
3
 
Есемуратова Г. Шығармалары I том. Нөкис, «Қарақалпақстан», 2013, 6 - 8 - б. 
12

---

1.2.  Shınıǵıw. 
Hár  birińiz  óz  aymaǵıńızda  qollanılatuǵın 
sheklengen  leksikalıq  birliklerge  10  sóz  tawıp  jazıń.  Jazǵan 
sózlerińizdi óz toparıńızda talqılań.  
 
Test
 
Dialekt degenimiz ne? 
a) Dialekt – bul jergilikli awızeki 
sóylew tiliniń keń kólemin qamtıydı 
b) Dialekt – bul ózgeshelikke iye sózler 
v) Dialektlerdiń ádebiy tilden parqı joq 
g) Dialektler ádebiy tilge xızmet etedi 
Sóylesim degen ne? 
a) Ádebiy tildiń bir elementi 
b) Dialektlik sózlerdiń jıyıntıǵı 
v) Belgili bir aymaqtaǵı xalıqtıń sóylew 
tiliniń ózgesheligi  
g) Ádebiy tilden parıqlanbaytuǵın 
sózler 
Dialektlik sózler 
degenimiz ne? 
a) Tek sóylesimlik sózler 
b) Dialektlik hám sóylesimlik sózler 
v) Dialektlik ózgeshelikke iye bolǵan 
sheklengen xarakterde qollanılatuǵın 
sózler  
g) Jargon hám dialektlik sózler 
Dialektologiyanıń 
tiykarǵı wazıypaları, 
onıń teoriyalıq hám 
ámeliy áhmiyeti. 
a) Til tariyxın izertlewde, kórkem 
shıǵarmalardı túsiniwde, qaraqalpaq 
tilin oqıtıwda áhmiyetli 
b) Ádebiy kórkem shıǵarmalardı 
túsiniwde áhmiyetli 
v) Til tariyxın izertlewde áhmiyetli 
g) Qaraqalpaq tilin oqıtıwda áhmiyetli
 
Aymaqlıq dialektlerdi 
jobalı túrde izertlew 
jumısları qaysı dáwirden 
baslandı? 
a) 1965 
b) 1960 
v) 1973 
g) 1958 
13

---

Dialektizm bolıw ushın 
qanday talaplarǵa juwap 
beriw kerek? 
a) Belgili bir shárti joq 
b) Ádebiy tilde qollanılmaytuǵın, tek 
belgili bir sóylesimge, dialektke tán sóz 
bolıw kerek 
v) Tek belgili bir sóylesimge, dialektke 
tán sóz bolıw kerek hám óziniń taralıw 
shegi (izoglosı) bolıw kerek  
g) Dialektizmniń óziniń taralıw shegi 
bolıw kerek 
Dialektlerdi, ondaǵı til 
ózgesheliklerin 
úyreniwdiń qanday 
áhmiyeti bar? 
a) Dialektler, til tariyxın, xalıq tiliniń 
sóz baylıǵın úyreniwde áhmiytli 
b) Sóylesimlerdi izertlewde áhmiytli 
v) Til tariyxın izertlewde áhmiytli 
g) Lingvogeografiyanı izertlewde 
áhmiytli 
Qaraqalpaq 
dialektologiyasınıń 
qáliplesiwiniń birinshi 
basqıshında dialekt hám 
sóylesimlerdi izertlew 
jumısı menen 
shuǵıllanǵan 
tyurkologlar. 
a) S.E.Malov, E.D.Polivanov, 
N.A.Baskakov, A.A.Sokolov 
b) E.D.Polivanov, N.A.Baskakov, 
D.S.Nasırov 
v) N.A.Baskakov, A.A.Sokolov, 
O.Dospanov 
g) A.A.Sokolov, S.E.Malov, 
N.A.Baskakov 
Sıpatlama 
dialektologiyanıń 
wazıypası 
a) Sheklengen xarakterdegi sózlerdiń 
qurılısın anıqlaw 
b) Aymaqlıq tildiń fonetikalıq, 
grammatikalıq qurılısın sıpatlaw 
v) Tildegi dialektler menen 
sóylesimlerdiń fonetikalıq, 
grammatikalıq hám leksikalıq qurılısın 
sıpatlaw 
g) Leksikalıq ózgeshelikti tabıw 
 
 
 
 
 
14

---

Tariyxıy 
dialektologiyanıń 
wazıypası 
a) Xalıq ya millet tilleriniń tariyxın 
izertlew 
b) Tilimizdegi dialektler menen 
sóylesimlerdiń, dialektlik 
ózgesheliklerdiń payda bolıw sebebin, 
tariyxın izertlew 
v) Xalıq tilinen millet tiline qalay 
awısıwın izertlew 
g) Qáwim tilinen xalıq tiline awısıwın 
izertlew 
Dialektologiya til 
biliminiń qaysı tarawları 
menen baylanıslı? 
a) Etnografiya, fonetika 
b) Leksika, morfologiya, sintaksis 
v) Til tariyxı, etnografiya, geografiya  
g) Til tariyxı, leksikologiya