Ўзбекистрн республикаси



Download 1,49 Mb.
bet60/64
Sana24.02.2022
Hajmi1,49 Mb.
#185282
1   ...   56   57   58   59   60   61   62   63   64
Bog'liq
2 5220021423841479236

18-маъруза – 2 соат
Эксергия йукотмаларининг узаро богликлиги

Юкорида биз куп марта укдириб утганимиздек жараённинг турли боскичларида эксергия йукотмалари уртасида мураккаб богликлик мавжудлигини ва йукотмаларнинг оддий баланси асосида жараённи оптималлаштиришга формал ёндошиш мумкин эмас. Бу богликликни кушимча изохлаб бериш максадга мувофикдир.


100 бирлик микдорида иссиклик (сув буғи) эксергияси ва шунингдек 100 бирлик совук (совукагент) эксергияси истеъмол килувчи 1 система. Сув буғи ёкилги I е = 0.8 билан ишлайдиган козон II да ишлаб чикарилади. Совутиш машинасида IV да совук олиш учун е=0.66 сув буғида ишлайдиган турбина IIIда ишлаб чикариладиган электрэнергия ФИК е =0.25 сарфланади.
Бу келтирилган мисолда эксергетик тахлилнинг бир катор мухим коидаларини изохлаш мумкин. I системани такомиллаштиришга формал ёндашилганда яъни дастлабки ёкилгини энергияга айлантириш боскичларида барча узаро богликликни хисобга олмасдан биринчи навбатда кайси тур эксергия сарфини камайтириш – совук сарфи ёки иссиклик сарфими фарки йук, уларни сарфини 10 бирлик эксергияга камайтириш биринчи куринишда бир хил эффект бергандай булади. Бирок II-5 расмда келтирилган маълумотлар абсолют нотугри хулоса эканлигини курсатади. Системада узаро богликликларни хисобга олиниши бошка натижага олиб келади. Сув буғи е = 0.8 да технологик занжирнинг бошида ишлаб чикарилади. Демак, 10 бирлик эксергия буғидан 10 /е,1=10/0.=12.5 бирлик ёкилги эксергиясини сарфлаш керак. Агарда 10 бирлик совук эксергиясига тежаб колинса, у холда ёкилги эксергиясининг иктисоди 10/е,1, е,II, е,III=10/(0.25.0.66.0.8)=75 бирлик эксергияни ташкил килади. Шундай килиб, энергетик, иктисодий эффект совукни тежаш, иссикни тежашга кура юкори булади.

Совук ва иссикни иктисодининг самарадорлиги бахолашдаги хато (иссик ва совук «потенциалига» кура) бундан хам юкори булади, агарда иссик ва совук окимларини эссергия бирликларида эмас, балки энергия бирликларида улчаганимизда. Демак, занжир бошидан яъни дастлабки энергия манбаидан энергия истеъмол килувчи канча узок жойлашган булса, шунча катта иктисод беради. Натижада козонхонада иктисод жуда мухим, лёкин истеъмолчида масалан кимё заводида иктисод килиш бундан хам мухимрокдир. Энергетик ресурсларни бевосита ишлаб чикаришда сарфлаш хисобларига кура барча энергетик сарфиётларнинг учдан бирини ташкил килади. Демак, кайта ишлаш саноатида тежаб колинган бир бирлик энергия уч марта куп –бирламчи энергияни (нефть, газ) кискартириш имконини беради. Бу яна бир бор йукотмаларни узаро богликлигини комплекс анализ килишнинг мухимлигини курсатади.


Шундай килиб, эксергетик тахлил борасида эксергия йукотмаларининг кийматлари билан бир каторда ва алохида боскичларнинг ФИКлари, шунингдек уларнинг «шажараси»ни билиш керак яъни ушбу оким эксергиясини ишлаб чикиш учун канча «бирламчи» эксергияни сарфлаш керак.
Узаро богликлик эксергия йукотмалари хисоблаш учун курилаётган боскичда вужудга келадиган «тугри», курилаетган такомиллашмаган боскичда вужудга келадиган «кушимча» йукотмалар тушунчасидан фойдаланилади. Масалан, кимёвий реакцияни тула утмаслиги туфайли, бу боскичда эксергия йукотмаларини камайтириш мумкин, бирок кейинги боскичларда аралашмаларни ажратишда йукотмаларни ортишига олиб келиши мумкин, шунингдек катализаторлар захарланиши туфайли махсулотларни йуколишига олиб келади.
«Билвосита» йукотмаларга адабиётларда курилаётган боскичларда (реакторларни иситишда ёкилги газларнинг иссиклигидан фойдаланишда ва шунга ухшашларда) йукотмаларига боглик нотехнологик характерига тегишли йукотмалар киради.
Умумий куринишда, умумий эксергия йукотмаларини d(Е) системасида узгаришини умумий куринишида ёзиш мумкин – бу умумий эксергия йукотмалари Е хусусий хосилавий купайтма йигиндисидир, ушбу боскичда йукотмалар Еi бу боскичдаги йукотмаларга купайтирилиши Еi:
Бошкача килиб айтганда, хар бир конкрет жараён учун умумий эксергия йукотмалари ва жараённинг харбир боскичида эксергия йукотмалари уртасидаги функционал богликликни билиш зарур. Охирги, уз навбатида, технологик режимнинг параметрларига боглик. Мураккаб тугри ва тескари богликларни мавжудлиги жараённи ЭХМдан фойдаланиб оптималлаштириш зарурлигини келтириб чикаради.
Таянч сузлар ва иборалар: айрим боскичларнинг ФИКларининг шажараси, кушимча йукотмалар, катализаторларнинг захарланиши, билвосита йукотмалар.
Рейтинг назорат саволлари:

  1. Эксергия йукотмаларининг узаро богликлиги

  2. Эксергия йукотмаларининг узаро богликлигига мисол келтириб, изохлаб беринг!

  3. Эксергетик тахлилнинг бир катор мухим коидалари бор, буларни изохлаб беринг!

  4. Нима учун кимё заводида энергияни иктисод килиш жуда мухим?


Download 1,49 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   56   57   58   59   60   61   62   63   64




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish