Ўзбекистрн республикаси



Download 1,49 Mb.
bet27/64
Sana24.02.2022
Hajmi1,49 Mb.
#185282
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   64
Bog'liq
2 5220021423841479236

Асосий кисм
1. “Кимёвий ишлаб чиқариш энерготехнологияси” фанининг келиб чиқиши ва ривожланиши. «Кимёвий технология сохасида энергоресурсларнинг сарфланиши
Жадаллаштирилган технологияга утишда махсулот сифат курсаткичларини усишига эътибор каратилади. Олинадиган махсулотнинг бир бирлигига сарфланадиган иссиклик-энергетик ресурслар хам бу курсаткичлар каторига киради. Жараён жадаллаштириш натижасида махсулотни ишлаб чиқаришни «харканча кийматга тушса» хам купайтиришга интилиш солиштирма энергия сарфиётини ошиб кетишига олиб келиши мумкин. Шунинг учун жадаллаштирилган жараёнларни ишлашда жадал ишлайдиган реактор ва масса алмаштиргич аппаратлар қаторида энергияни тежовчи технологияларни хам қуллаш зарур булади.
Маълумки кимёвий технология сохасида энергоресурсларнинг(табиий газ, нефть, тошкумирлар) 15% яқини сарфланади. Купчилик кимёвий корхоналарда энергия сарфи сарфиётларнинг асосий кисмини ташкил килади. Бундан ташкари энергияни куп манбалари шу жумладан табиий газ, нефть, тошкумирлар бир катор махсулотларнинг кимёвий синтез йули билан олишда зарур хом ашё булиб хизмат қилади. Шунинг учун хом ашёдан комплекс фойдаланишни таъминловчи модда ва энергияни бирваракайига ишлаб чиқарувчи технологияни яратиш зарурияти туғилади. Бундай масалалар жумладан, йирик тоннали халк хужалигининг тармоғи сифатида ривожланаетган богланган азот ишлаб чикариши корхоналари олдида турибти.
«Кимёвий энергия технология» атамаси охирги йилларда кенг оммалашмоқда. Ушбу технология устида суз кетганда кимёвий технологияда махсулотлар ва энергияни биргаликда ишлаб чикариш, шунингдек энергетик ресурсларни тежаб сарфлашни тушуниш керак. Кимёвий технологиянинг ривожланиши кимёвий махсулотлар ишлаб чикариш хажмининг усиши, айрим агрегатлар қувватининг ортиши ва шунга мос равишда энергетик сарфиетларни купайиши натижасида кимёвий энергия технологияси атамаси пайдо булиши табиийдир.
Технология ривожланишининг
- махсулотни ишлаб чикариш усулларининг ишланмасини яратиш асосий масалалардан хисобланади
- махсулот сифатини яхшилаш, материаллар сарфини тежаш, аппаратлар унумини ошириш каби масалалар хал килинади.
- энергетик ресурслар сарфини тежаш,
- нихоят яхлит иктисодий критерийлар буйича жараённи оптималлаштириш муаммоси вужудга келади.
Технологиянинг шу тартибда ривожланиши кимёвий технологияда энергетик жараёнлар масаласига охирги йилларгача хам жуда кам эътибор берилганлигидан далолат беради.
Шу кунгача кимёвий технологияда максимал махсулот ишлаб чикаришни таъминловчи шароитлар вужудга келтириш оптимал хисобланди. «Қандай қиймат билан» бу масалага эришишига эътибор берилмайди. Бундай оптимал критерийни танлаш махсулотни «хар канча кийматга тушса хам» ишлаб чикаришни купайтириш (кушимча сарфиетларни хисобга олмасдан), ёки металл сарфини камайтириш (умуман капитал маблағларни камайтириш), бошка курсаткичлар ортишини хисобга олмасдан (масалан энергетик сарфиётларни) мулжалланган микдордаги махсулотни ишлаб чикаришни ташкил килиш бу ечимни тула оклайди. Бирок бу усиш ташкаридан энергия истимолини купайтириб, шунингдек кимёвий реакция энергиясидан фойдаланишни ёмонлаштириб юборади (яъни ташкарига бериладиган энергия микдорининг камайиши ёки сифатини ёмонлашуви содир булади). Демак, умумий сарфиётларда энергия сарфи улуши купинча катта булганлиги учун умуман шунга ухшаш оптимизациялаш салбий иктисодий самара бериши хам мумкин.
Купчилик холларда энергетика жараёни тахлили технология ишланмаси дастурига кирмайди. Кимёгар технологлар кимёвий ва фазовий мувозанат, жараён кинетикасини урганиб, «Махсулотни максимал чиқишини», «махсулотни максимал ажратиб олиш»ни, «хом ашёдан максимал даражада фойдаланиш»ни таъминловчи шартларни таърифлайдилар ва купинча шу билан чегараланадилар. Энергетика жараёни масаласига келганда одатда тадкикот сифатида урганмайдилар, ёки бу масала энергетика мутахассисларига тегишли масала деб хисоблайдилар. Бирок, асосан энергетик йукотмалар купинча бевосита технологик жараёнлар билан боғлик булади (гарчи, шубхасиз, энергетик жихозларнинг такомиллашганлигига хам боғлик). Бу холларда асосий энергетик сарфиётларни камайтириш резерви технология такомиллашувида яшириниб ётади, кимёвий махсулот ва энергия ишлаб чиқаришидан комплекс фойдаланишни хисобга олиб технологияни оптималлаштириш зарурати аникланади. Бундай масалани фақат мутахассис кимёгар-технологлар хал қилиши мумкин. Бироқ, бунинг учун улар бу масалаларни ечиш учун мос келадиган усуллар билан куролланган булишлари керак.




  1. Download 1,49 Mb.

    Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   64




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish