Ўзбекистонда хотин-қизлар ҳУҚУҚларини таъминлашнинг ташкилий-ҳУҚУҚИЙ

IV. Ушбу нашр ҳақида
Ушбу нашр БМТ Тараққиёт Дастурининг Ўзбекистон Хотин­қизлар қўмитаси билан 
ҳамкорликда амалга оширилаётган «Ўзбекистонда хотин­қизларнинг имкониятларини 
кенгайтириш учун ҳуқуқий ва ташкилий (институционал) салоҳиятни ривожлантириш» 
лойиҳаси томонидан Инсон ҳуқуқлари бўйича Ўзбекистон Республикаси миллий марка­
зи, Ўзбекистон Республикаси Президенти ҳузуридаги амалдаги қонун ҳужжатлари мо­
ниторинги институти ва Ҳуқуқий масалаларни ўрганиш маркази кўмагида тайёрланди.
2007 йили Хотин­қизларга нисбатан барча камситишларга барҳам бериш қўмитасининг 
тавсияларини бажариш бўйича Миллий ҳаракат режасининг қабул қилиниши хотин­
қизлар ҳуқуқларини таъминлашнинг халқаро ва миллий ҳуқуқий механизмларини 
таҳлил қилишга қаратилган батафсил тадқиқотлар ўтказиш, жамият ҳаётининг барча 
жабҳаларида хотин­қизлар ҳуқуқларини таъминлашнинг чет эл ва Ўзбекистон таж­
рибасини ўрганиш, Ўзбекистонда хотин­қизлар ҳуқуқларини таъминлашга тўсқинлик 
қиладиган сабаб ва оқибатларни аниқлашни кун тартибидан чиқариш учун асос бўла 
олмайди.

---

10 • Ўзбекистонда хотин-қизлар ҳуқуқларини таъминлашнинг ташкилий-ҳуқуқий асосларини такомиллаштириш
Мазкур тадқиқотнинг умумий мақсади — Ўзбекистон Республикаси қонунчилигини 
Хотин­қизлар ҳуқуқлари камситилишининг барча шаклларига барҳам бериш тўғрисидаги 
конвенция нуқтаи назаридан таҳлил қилиш ва амалда қўлланилиши билан боғлиқ му­
аммоларни аниқлаш ва ҳал этишга доир таклифларни ишлаб чиқишдан иборатдир. Бун­
да Хотин­қизларга нисбатан барча камситишларга барҳам бериш қўмитасининг Якуний 
тавсияларида акс эттирилган масалаларга алоҳида эътибор қаратилган.
Тадқиқот хотин­қизларнинг сиёсий, ижтимоий­иқтисодий ва маданий ҳуқуқларини таъ­
минлайдиган халқаро андозалар ва қоидаларни ишлаб чиқишга хизмат қилган қуйидаги 
халқаро­ҳуқуқий актларнинг чуқур таҳлилига асосланган: Инсон ҳуқуқлари умумжаҳон 
декларацияси (1948 йил), Фуқаролик ва сиёсий ҳуқуқлар тўғрисидаги халқаро пакт (1966 
йил), Иқтисодий, ижтимоий ва маданий ҳуқуқлар тўғрисидаги халқаро пакт (1966 йил), 
Одам савдоси ва фоҳишаликнинг учинчи шахслар томонидан ишлатилишига қарши ку­
раш тўғрисидаги конвенция (1949 йил), Хотин­қизларнинг сиёсий ҳуқуқлари тўғрисидаги 
конвенция (1952 йил), Оилали аёлнинг фуқаролиги тўғрисидаги конвенция (1957 йил), 
Хотин­қизлар ҳуқуқлари камситилишининг барча шаклларига барҳам бериш тўғрисидаги 
конвенция (1979 йил), Пекин декларацияси ва Ҳаракат платформаси (1995 йил).
Тадқиқот давомида Ўзбекистон Республикасининг қуйидаги қонунчилик актлари таҳлил 
қилинди: Ўзбекистон Республикаси Конституцияси, «Ўзбекистон Республикаси Олий 
Мажлисининг Қонунчилик палатаси тўғрисида», «Ўзбекистон Республикасининг Се­
нати тўғрисида», «Давлат бошқарувини янгилаш ва янада демократлаштириш ҳамда 
мамлакатнинг модернизация қилишида сиёсий партияларнинг ролини кучайтириш 
тўғрисида»ги конституциявий қонунлари, «Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси­
га сайлов тўғрисида», «Халқ депутатлари вилоят, туман ва шаҳар Кенгашларига сайлов 
тўғрисида», «Ўзбекистон Республикаси Президенти сайлови тўғрисида», «Ўзбекистон 
Республикаси Қонунчилик палатаси депутатининг ва Олий Мажлис Сенати аъзосининг 
мақоми тўғрисида», «Халқ депутатлари вилоят, туман ва шаҳар Кенгаши депутатининг 
мақоми тўғрисида», «Жойлардаги давлат ҳокимияти тўғрисида», «Ўзбекистон Республика­
си Вазирлар Маҳкамаси тўғрисида», «Судлар тўғрисида», «Сиёсий партиялар тўғрисида», 
«Нодавлат нотижорат ташкилотлари тўғрисида», «Ўзбекистон Республикасида жамоат 
бирлашмалари тўғрисида», «Ижтимоий жамғармалар тўғрисида», «Нодавлат нотижо­
рат ташкилотлари фаолиятининг кафолатлари тўғрисида», «Фуқароларнинг ўзини­ўзи 
бошқариш органлари тўғрисида»ги қонунлари, Ўзбекистон Республикасининг Фуқаролик, 
Фуқаролик­процессуал, Оила, Солиқ, Меҳнат, Жиноят, Жиноят­процессуал, Маъмурий жа­
вобгарлик кодекслари, «Аҳолини иш билан таъминлаш тўғрисида», «Меҳнатни муҳофаза 
қилиш тўғрисида», «Таълим тўғрисида», «Фуқаролар соғлигини сақлаш тўғрисида», 
«Фуқароларнинг давлат пенсия таъминоти тўғрисида»ги қонунлари.
Тадқиқотнинг мақсади унинг тузилишини белгилаб берди. Тузилишига кўра ушбу 
тадқиқот иши унинг долзарблигини очиб берадиган кириш ва уч бобдан иборат. Бирин­
чи боб хотин­қизларнинг сиёсий ҳуқуқларига бағишланган. Иккинчи бобда уларнинг 
ижтимоий ва иқтисодий ҳуқуқлари таҳлил қилинади, учинчи бобда эса оилада хотин­
қизларга нисбатан зўравонлик масалалари таҳлил қилинган.

---

Ўзбекистонда хотин-қизлар ҳуқуқларини таъминлашнинг ташкилий-ҳуқуқий асосларини такомиллаштириш • 11