Ўзбекистонда хотин-қизлар ҳУҚУҚларини таъминлашнинг ташкилий-ҳУҚУҚИЙ

1.5. Хотин-қизларнинг суд органлари фаолиятидаги иштироки
Суд ҳокимиятига оид ҳолатдаги муаммо икки хил шароит билан изоҳланади. Бирин­
чидан, ривожланган давлатларда судьялар ва ҳуқуқни муҳофаза қилиш органларининг 
ходимлари энг кўп ҳақ тўланадиган хизматчилар жумласидан жой олган, шунинг учун 
бу соҳада эркаклар билан хотин­қизлар ўртасида иш жойи учун рақобат кучли. Иккин­
чидан, қатор давлатларда (Исроил ва мусулмон давлатларида) динга асосланган судлар 
амал қилади, уларда хотин­қизларга одил судловни амалга ошириши учун имконият 
берилмайди.
Ўзбекистонда хотин­қизларнинг суд ҳокимияти органларидаги вакиллиги анча юқори. 
Масалан, Конституциявий судда — 20 фоиз, Ўзбекистон Ресупубликаси Олий судида — 
14,6 фоиз, Қорақалпоғистон Республикаси Олий судида, вилоят ва Тошкент шаҳар судла­
рида — 20,4 фоиз, Олий хўжалик судида — 15,8 фоиз ва Қорақалпоғистон Республикаси 
ва вилоят хўжалик судларида — 22,6 фоиз хотин­қиз ишлайди.
Судья, адвокат, прокурор, маслаҳатчи юрист ва умуман юрист бўлиб ишлаш учун мах­
сус таълим олиш керак. Шу нуқтаи назардан ҳуқуқни шартли равишда гендерга нисба­
тан нейтрал мутахассисликлар жумласига киритиш мумкин. Бу эса юридик олий ўқув 
юртлари ва факультетларига кираётган йигит ва қизлар сонининг тахминан бир хил де­
макдир. Муаммолар эса ишга кириш пайтида вужудга келади, чунки кўпчилик ҳолларда 
ишга кириш учун меҳнат стажи керак бўлади, бундан ташқари қизларнинг она бўлиш 
эҳтимоли сабабли уларга ишонарли ходим сифатида қаралмайди. Бунга ўхшаш ҳолатлар 
ривожланган хорижий давлатларда ҳам кўп кузатилади.
Хотин­қизларнинг суд ва ҳуқуқни муҳофаза қилиш тизимидаги вакилликлари даража­
сини ошириш кўп жиҳатдан Ўзбекистон Республикасининг «Судлар тўғрисида», «Про­
куратура тўғрисида»ги қонунларида хотин­қизларнинг камситилишига йўл қўймасликка 

---

Ўзбекистонда хотин-қизлар ҳуқуқларини таъминлашнинг ташкилий-ҳуқуқий асосларини такомиллаштириш • 19
қаратилган судья ва прокурорларни танлаш ва тайинлаш принципларини мустаҳкамлашга, 
шунингдек хотин­қизлар учун бу органларда махсус квотанинг ажратилишига боғлиқ.