Zbekiston xalqaro islom akademiyasi islom iqtisodiyoti va xalqaro munosabatlar fakulteti

2.Monopolistik raqobat. Bu sharoitda ishlab chiqaruvchi ma’lum bir brend hisoblanib, uning bozor iqtisodiga sezilarli tarzda o’z ta’sirini o’tkazadi. Bu joyga ham kirib kelish unchalik qiyin bo’lmasada, lekin bu uchun korxona o’z ustida ancha ishlashi kerak. Chunki brend hisoblanmish mahsulot bozorda o’z mavqeyiga ega bo’ladi va unga raqobat keltirish o’ziga yarasha qiyin bo’ladi. Bunga misol qilib hozirgi kunda bir qator ochilgan kiyim tekstillari: Vip Brand, Xtrendy, Viqor va Allmaxga o’xshagan kiyim do’konlarini keltirishimiz mumkin. Bu korxonalar ma’lum bir muddat ichida o’ziga xos chegirmalar, bonuslar amalga oshirib, xaridorlarni chaqirib olish natijasida bozorda xaridorlarga ega bo’ldi. Bular endi o’zaro raqobat qilishlari orqali, jamiyatga foyda keltirishyaptilar.

3.Oligopoliya. Bu sharoitdagi bozorda bir nechtagina ishlab chiqaruvchi bo’lib, ular shu hududda hukmronlik qiladilar. Bu sharoitdagi korxonalar bir biriga bog’liq tarzda ish faoliyatini yurgizishadi. Va narx qo’yishda ham bir birlariga bog’liq bo’ladi. Bunga misol tariqasida yurtimizda ishlab turgan: Uzmobile, Beeline, Ucell va Ums kabi telekompaniyalarni keltirishimiz mumkin. Bular ish faoliyatini yuqoridagi barcha tamoyillarga asosan quradi. Bu tarmoqning Monopolistik raqobatdan farqi shundaki, bu tarmoqqa kirish juda katta pulni talab qiladi, va tarmoqda faoliyatini yuritayotgan boshqa firmalarga raqobat qilishga kuchi yetishi qiyin. Chunki ishlab turgan korxonalarga ortiqcha raqobatchi kerak emas. Bu ularning tushumiga ta’sir ko’rsatadi.

4.Monopoliya. Tarmoqda bir dona korxona yakkahukmronlik qilishidir. Bu sharoitdagi kompaniya o’z mahsulotining narxiniga bemalol o’z ta’sirini ko’rsatadi. chunki bu tarmoqdagi yagona ishlab chiqaruvchi hisoblanadi. Va keyingi bahslarimizda monopoliya haqida yana atroflicha suhbatlashamiz.

Shu jumladan raqobatning turlari deganda halol va g’irrom ⁶raqobat degan tushunchaga ham duch kelamiz. Bular o’z ismidan kelib chiqqan holda ta’riflanadi.